Kaszel u niemowlaka: suchy czy mokry?

Mokry kaszel u niemowlaka może sygnalizować różnego rodzaju choroby. Jeśli nie jest pozostałością po przebytej i wyleczonej chorobie, skonsultuj się z lekarzem. W przeciwnym razie skorzystaj ze sprawdzonej listy domowych sposobów na pokonanie mokrego kaszlu, którą znajdziesz poniżej.

Kaszel u niemowlaka czy zawsze wymaga konsultacji z lekarzem?

Odruch kaszlowy ma na celu oczyszczenie dróg oddechowych z zalegających substancji  utrudniających oddychanie. Zazwyczaj występuje przy infekcjach górnych dróg oddechowych, przeziębieniu, zapaleniu oskrzeli czy grypie. Czasem kaszel stanowi pozostałość po odbytej chorobie i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jednakże w przypadku tak małego dziecka lepiej skonsultować objawy z lekarzem, nawet jeśli zaobserwowałaś mokry kaszel, ale bez gorączki. Kluczowe w kuracji jest prawidłowe rozpoznanie rodzaju kaszlu: mokry lub suchy, aby dobrać odpowiednie leczenie.

Jeśli kaszlowi Twojego malucha towarzyszy charakterystyczny dźwięk odrywania wydzieliny z dróg oddechowych, masz do czynienia z kaszlem mokrym. W ten sposób organizm dziecka próbuje pozbyć się zalegającej wydzieliny. Proces ten można wspomóc, stosując szereg zabiegów lub podając leki wykrztuśne: krople, syropki przeznaczone dla niemowląt. Mokry kaszel u niemowlaka jest najczęściej oznaką infekcji dolnych dróg oddechowych.

Farmaceutka, Irmina Turek pisze:

Suchy kaszel u niemowlaka będzie występował częściej jako seria kaszlnięć (napady suchego kaszlu) i nie usłyszysz wtedy odrywania wydzieliny. Nie powoduje odkrztuszania flegmy i jest słyszalny jako suche kaszlnięcia, niekiedy może przypominać szczekanie. Diagnostyka jego przyczyny może być bardziej skomplikowana. Czasami stanowi chwilową pozostałość po przebytej infekcji, może oznaczać stan zapalny krtani, oskrzeli czy płuc lub też wiązać się z refluksem i podrażnieniami przełyku.

Dodatkowo w zależności od długości trwania tego objawu, kaszel u niemowlaka możemy określić jako ostry, podostry lub przewlekły. Kaszlem ostrym określamy objawy, które trwają do 3 tygodni, podostrym 3-8 tygodni i przewlekłym powyżej 8 tygodni.

Zanim wybierzesz się do przychodni, narażając dziecko na szereg innych bakterii, spróbuj sprawdzonych metod, które możesz zastosować w domu. Obserwuj niemowlę, jak tylko wystąpią dodatkowe dolegliwości lub nie będzie zauważalnej poprawy po zastosowaniu domowych sposobów i umów się na wizytę do lekarza.

Mokry kaszel u niemowlaka. Domowe sposoby

1. Częste karmienie

Niezależnie od tego, czy karmisz piersią, czy mlekiem modyfikowanym, staraj się często karmić. Przy infekcjach organizm potrzebuje dużo płynów, a dodatkowo mleko może ukoić podrażnione gardło. Odpowiednie nawodnienie powstrzyma zagęszczanie się wydzieliny, osadzanie jej w nosie i oskrzelach.

2. Inhalacje

Częste inhalacje przyspieszą leczenie i przyniosą ulgę maleństwu. W przypadku niemowląt zaleca się użycie nebulizatora elektrycznego inhalatora, bardzo prostego w użyciu. Pojemnik napełnia się solą fizjologiczną lub lekiem, a urządzenie zamienia to w delikatną mgiełkę, którą podaje się przez maseczkę, zakładaną dziecku na twarz. Inhaluje się niemowlę w pozycji półsiedzącej - trzy razy dziennie po maksymalnie 10 minut.

W wersji alternatywnej można napełnić wannę gorącą wodę i pozwolić dziecku wdychać rozgrzane powietrze przy zamkniętej łazience. Jednak, jak pomyślisz, ile przy tym roboty łatwiej i taniej skorzystać z nebulizatora, który może służyć całej rodzinie latami, nie tylko jako sprzęt na mokry kaszel u dziecka.

Irmina Turek pisze:

Inhalacje solą fizjologiczną za pomocą nebulizatora możesz wykonywać zarówno przy suchym, jak i przy mokrym kaszlu u niemowlaka. W obu przypadkach nawilżone drogi oddechowe lepiej poradzą sobie z tym uporczywym objawem. Jeśli niemowlę pokasłuje sucho, możesz też użyć do inhalacji roztworów soli fizjologicznej z kwasem hialuronowym, które dodatkowo nawilżą drogi oddechowe.

Jeśli natomiast niemowlę kaszle mokro, na rynku dostępne są mocniej stężone roztwory soli fizjologicznej (3%). Pomogą upłynnić i odkrztusić zalegającą wydzielinę. Dodatkowo inhalator może przydać się też w przypadku, kiedy lekarz przepisze leki wziewne. Dla niemowląt i małych dzieci mają one najczęściej postać ampułek do użycia z nebulizatorem. W tej formie lekarz może zalecić specjalistyczne substancje rozszerzające oskrzela lub leki glikokortykosteroidowe.

3. Oklepywanie

Chwilę po inhalacji można zastosować oklepywanie. Zabieg ten jest bezpieczny nawet dla noworodków. Ułatwia oderwanie się zalegającej wydzieliny i poprawia ukrwienie w płucach. Niemowlę kładziemy na kolanach z główką niżej niż tułów i oklepujemy plecy dłonią zwiniętą w łódeczkę (na wysokości końcówki żeber w kierunku barków, wzdłuż kręgosłupa).

4. Oczyszczanie noska

Można pomóc dziecku, poprzez oczyszczenie noska, co ułatwi oddychanie i załatwi problem nadmiarowej wydzieliny. Pomocna będzie do tego klasyczna gruszka lub aspirator do nosa podłączany do odkurzacza - dla mnie bomba! Stosuję regularnie, a szum odkurzacza dodatkowo uspokaja córkę.

Irmina Turek dodaje:

Takie zabiegi nie tylko pomogą usunąć zalegającą wydzielinę, ale i zwiększą komfort życia dziecka oraz ułatwią zasypianie.

5. Nawilżanie powietrza

Włączanie nawilżacza powietrza na noc dobrze sprawdzi się przy przeziębieniu, ułatwiając maluchowi zasypianie. Poza doraźnym stosowaniem warto przygotować temu sprzętowi miejsce na półce na okres grzewczy - czyli przy polskich zimach na jakieś pół roku.

Irmina Turek:

Dobrym nawykiem jest też regularne używanie nawilżacza powietrza szczególnie w sezonie grzewczym. Dbanie o odpowiednio nawilżone drogi oddechowe zwiększy odporność domowników na infekcje układu oddechowego. Jeśli nie masz nawilżacza powietrza, możesz w tym celu użyć naczyń z wodą ustawionych w okolicy kaloryfera lub mokrych ręczników wieszanych na grzejniku. Innym czynnikiem, który poprawia wilgotność w pomieszczeniach, są rośliny doniczkowe, z których stopniowo odparowuje uzupełniana woda (oczywiście, aby pełniły taką rolę, należy je regularnie podlewać).

Inną opcją jest zakup urządzenia, które zarówno oczyszcza powietrze, jak i je nawilża. Taki wielofunkcyjny sprzęt przyda się przez cały rok i jest polecany w domach, w których mieszkają alergicy oraz osobom przebywających w rejonach, gdzie często występuje smog. Nawilżanie powietrza w mieszkaniu jest jednym z najskuteczniejszych domowych sposobów na kaszel w nocy u niemowlaka.

Zobacz także artykuł: Jak nawilżyć powietrze w domu? Czyli alergik kontra suche powietrze

Kaloryfery wysuszają powietrze, drażniąc gardła domowników. Przed urodzeniem dziecka prawie w ogóle nie włączaliśmy grzejników, dlatego też miałam straszny problem ze snem, gdy maluszek już się pojawił. Nawilżacz przysłużył się nam wszystkim, bo przed zakupem wybudzałam córkę swoim kaszlem.

6. Głowa do góry!

W czasie snu dziecko powinno mieć główkę wyżej niż reszta ciała. Skos można uzyskać, wkładając zwinięty kocyk pod materac lub podkładając książki pod nóżki łóżeczka od strony główki. 

Słowo od lekarza jak leczyć mokry kaszel u niemowlaka?

Zazwyczaj zakażenia dróg oddechowych u dzieci wywoływane są głównie przez wirusy, zatem wymagają jedynie leczenia objawowego

radzi lek. med. Magdalena Stoczyńska.

Irmina Turek dodaje:

U małych dzieci należy ostrożnie dobierać preparaty z apteki, gdyż tylko niektóre z nich będą odpowiednie dla niemowlaka. Pierwsze syropy na kaszel dla niemowląt przeznaczone są dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Mają składniki powlekające i łagodzące suchy kaszel. Leki na mokry i suchy kaszel u niemowląt występują również w formie kropli. Są zwykle łatwiejsze do podania (mniejsza objętość płynu niż syrop).

Zwykle na kaszel niemowlaka oprócz domowych sposobów można zastosować preparaty ziołowe w formie syropów, leki bez recepty w formie syropów czy kropli lub leki z przepisu lekarza w formie inhalacji, syropów czy kropli. Wybór odpowiedniego postępowania zależy przede wszystkim od rodzaju kaszlu, wieku dziecka oraz objawów towarzyszących. O ile wiek dziecka jest prosty do ustalenia, tak rodzaj kaszlu często bywa kłopotliwy. W razie problemów z jego rozpoznaniem można po prostu zapytać o ocenę tego objawu lekarza pediatrę podczas wizyty.

Jeśli chcesz wdrożyć już jakieś postępowanie na kaszel u niemowlaka przed wizytą u lekarza, to zawsze dobrze sprawdzą się inhalacje solą fizjologiczną. W ten sposób nie pogorszysz kaszlu, nawet jeśli nieprawidłowo go diagnozujesz, a poprawisz nawilżenie dróg oddechowych i załagodzisz objaw. Dolegliwości towarzyszące pomogą natomiast ustalić, co jest przyczyną kaszlu; czy to kwestia infekcji wirusowej, czy stanów zapalnych krtani, czy płuc, czy wynik alergii.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku noworodków oraz młodszych niemowląt nawet pozornie błaha infekcja jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej, ponieważ wymaga diagnostyki różnicowej, a zwłaszcza wykluczenia zapalenia płuc. Wynika to przede wszystkim z budowy dróg oddechowych - im młodsze dziecko, tym są one krótsze i węższe, więc zalegająca w przebiegu zakażenia wydzielina może powodować zaburzenia oddychania. Łatwiej dochodzi też do obrzęku dróg oddechowych

uzupełnia lek. med. Magdalena Stoczyńska.

Irmina Turek pisze dalej:

Istnieje również grupa preparatów, które reklamuje się jako środki na kaszel suchy i mokry. Opisy tych produktów zwykle brzmią jak rozwiązanie idealne. Problem w tym, że po pierwsze, nie dopuszcza się ich zwykle do stosowania dla tak małych dzieci, a po drugie, skuteczność ich działania podlega dyskusji. Patrząc na mechanizm powstawania kaszlu i jego cel, jasno widać, że nie jest możliwe skuteczne i bezpieczne jednoczesne hamowanie odruchu kaszlowego oraz ułatwianie odkrztuszania.

Skuteczne działanie na kaszel suchy i mokry jest po prostu fizycznie niemożliwe. Dlatego produkty opisane jako preparaty działające na kaszel suchy i mokry w praktyce nie przynoszą dużego efektu. Przeważnie są to albo mieszanki wyciągów ziołowych o działaniu powlekająco-wykrztuśnym, albo połączenia leków hamujących odruch kaszlowy i ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny, czyli tak naprawdę przeciwstawnych. Dlatego zdecydowanie najlepsze wyjście stanowi ustalenie rodzaju kaszlu i stosowanie konkretnie do niego przypisanych preparatów.

Długotrwały suchy kaszel u niemowlaka jest groźny i wymaga dokładnej diagnostyki. Jeżeli towarzyszy mu wysoka gorączka, czy napady duszności, należy natychmiast udać się do lekarza. Taka sytuacja może wymagać hospitalizacji.

Kaszel u niemowlaka profilaktyka

Profilaktyka infekcji to przede wszystkim wdrażanie prawidłowych nawyków higienicznych (np. zasłanianie nosa i ust w czasie kaszlu), właściwy tryb życia polegający na racjonalnym żywieniu, odpowiedniej ilości snu, spacerów, unikaniu niepotrzebnej antybiotykoterapii oraz realizacji szczepień ochronnych

przestrzega lek. med. Magdalena Stoczyńska.

Te parę prostych i podstawowych zaleceń maksymalnie wspomoże układ odpornościowy oraz ograniczy ryzyko łapania infekcji.

Źródła:

1. Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Wyd. 3. Kraków 2011
2. L. Brunton, J.S. Lazo, K.L. Parker: Farmakologia Goodmana i Gilmana
3. Farmakologia i toksykologia. Wyd. III polskie. red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, 2013