Cholestaza ciążowa – przyczyny, objawy i leczenie

29. 11. 2024 · 4 minuty czytania

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych pojawia się zwykle między II a III trymestrem ciąży i może zagrażać zdrowiu płodu. Jak wygląda cholestaza w ciąży? Jak ​przebiega​​ jej leczenie? Sprawdź!

Aleksandra Furmańczyk
Aleksandra Furmańczyk
Cholestaza ciążowa – przyczyny, objawy i leczenie

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (cholestaza ciążowa) jest najczęstszą chorobą wątroby związaną z ciążą. Rozwija się zwykle w II lub III trymestrze, a jej objawy znikają samoistnie po porodzie. Charakteryzuje się przede wszystkim nasilającym się w nocy świądem. Kto jest narażony na wystąpienie choroby? Jakie są skutki nieleczonej cholestazy? Jaki ma wpływ na dobrostan płodu? Sprawdź! 

Co to jest cholestaza ciążowa? 

Termin medyczny cholestaza określa zespół objawów klinicznych i biochemicznych spowodowanych przez spowolnienie lub zatrzymanie przepływu żółci przez układ żółciowy. Żółć jest produkowana przez komórki wątroby i stamtąd transportowana przez przewody żółciowe do pęcherzyka żółciowego i do przewodu pokarmowego. Kiedy wydzielanie kwasów żółciowych w wątrobie jest utrudnione lub żółć na drodze przepływu przez drogi żółciowe napotka na utrudnienie, dochodzi do jej zastoju. 

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych to szczególny typ cholestazy, który wikła przebieg ciąży i jest jednocześnie najczęstszą chorobą wątroby związaną z ciążą. Pojawia się zwykle pod koniec II lub na początku III trymestru ciąży. Szacuje się, że częstość jej występowania sięga około 2% ciąż. 

Cholestaza ciążowa – przyczyny 

Przyczyny cholestazy ciążowej są złożone. Uważa się, że za jej występowanie odpowiada połączenie czynników genetycznych, hormonalnych i środowiskowych

  • Genetyczne pochodzenie tego zaburzenia potwierdza rodzinne występowanie i częstsze przypadki w niektórych grupach etnicznych. Naukowcy zidentyfikowali już kilka zmian genetycznych odpowiedzialnych za występowanie tego schorzenia. 
  • Dużą rolę estrogenów w powstawaniu cholestazy ciążowej potwierdza częstsze występowanie schorzenia w III trymestrze ciąży i w ciąży wielopłodowej
  • Czynniki środowiskowe, które mogą mieć wpływ na powstawanie choroby, to m.in. niedobór selenu i witaminy D oraz narażenie na pestycydy

Ryzyko wystąpienia cholestazy ciążowej jest większe u kobiet, które: 

  • Zaszły w ciążę w wyniku zastosowania technik wspomaganego rozrodu, 
  • Przebyły cholestazę ciężarnych w poprzednich ciążach, 
  • Mają stwierdzoną kamicę pęcherzyka żółciowego

Sprawdź powiązane kategorie

Cholestaza ciążowa – objawy 

Głównym i najczęściej pierwszym objawem cholestazy ciążowej jest świąd obejmujący wewnętrzną powierzchnię dłoni i podeszwowe powierzchnie stóp, który nasila się w nocy. Pojawia się zwykle po 30. tygodniu ciąży (rzadziej wcześniej) i nie towarzyszy mu wysypka. Świąd może rozprzestrzeniać się na inne okolice ciała. 

Inne, zdecydowanie rzadsze objawy cholestazy w ciąży, obejmują: 

  • Problemy ze snem i drażliwość – spowodowane nocnym świądem, 
  • Biegunkę i stolce tłuszczowe (połyskliwe, maziste, żółte stolce o nieprzyjemnym gnilnym zapachu), 
  • Żółtaczkę (zażółcenie skóry, błon śluzowych, białkówek oczu) – zwykle łagodną, 
  • Ciemniejsze zabarwienie moczu, odbarwienie stolca
  • Ból brzucha, nudności, wymioty – występują rzadko. 

Cholestaza ciążowa – jakie badania ją potwierdzają? 

Każda kobieta, która w okolicy II-III trymestru ciąży zgłasza świąd skóry, a zwłaszcza świąd dłoni i stóp, powinna zostać przebadana pod kątem występowania cholestazy ciążowej. Z próbki krwi pobranej od pacjentki oznacza się następujące markery: 

Stężenie kwasów żółciowych
Aktywność enzymów wątrobowych (ALT, AST i ALP)
Poziom bilirubiny
Pamiętaj!
Przed zdiagnozowaniem cholestazy ciążowej konieczne jest wykluczenie innych przyczyn świądu skóry w trakcie ciąży, np. kamicy żółciowej, wirusowego zapalenia wątroby czy atopowego zapalenia skóry. 

Cholestaza ciążowa – leczenie 

Lekiem dedykowanym dla kobiet z cholestazą w ciąży jest kwas ursodeoksycholowy. Preparat ma za zadanie zredukować nieprawidłowo wysokie stężenie kwasów żółciowych krążących we krwi zarówno ciężarnej, jak i we krwi płodu. Dawkowanie leku ustala lekarz i jest ono modyfikowane w zależności od rezultatów terapii. 

Zalecana jest suplementacja witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, zwłaszcza jeśli występują biegunki i stolce tłuszczowe. Są to: witamina A, witamina K, witamina D i witamina E. Tu również rodzaj preparatu i dawkowanie dobierze lekarz. Nie sięgaj po suplementy z apteki bez konsultacji z medykiem. 

Ważnymi elementami terapii są  także stosowanie przez ciężarną diety lekkostrawnej oraz wypoczynek

Cholestaza ciążowa – kiedy do szpitala? 

Rozpoznanie cholestazy ciążowej stanowi      wskazanie      do skierowania pacjentki na leczenie szpitalne. Jest to sposób na stałą, regularną kontrolę samopoczucia i objawów kobiety oraz na monitorowanie dobrostanu płodu. 

W nadzorze szpitalnym możliwe jest częste wykonywanie: 

  • Ultrasonografii płodu, 
  • Kardiotokografii płodu, 
  • Oceny profilu biofizycznego płodu, 
  • Badanie przepływów płodu metodą Dopplerowska, 
  • Badań laboratoryjnych z krwi u ciężarnej. 

Cholestaza ciążowa – jakie ma skutki dla dziecka? 

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych jest patologią groźną głównie dla płodu. Zagrożenie wynika z przenikania kwasów żółciowych przez łożysko do krążenia płodowego. Nawet jeśli kobieta zostanie poddana profesjonalnej opiece, to wciąż istnieje ryzyko: 

  • Okołoporodowego niedotlenienia płodu, 
  • Zaburzeń rytmu serca u płodu, 
  • Obecności smółki w płynie owodniowym, 
  • Zgonu okołoporodowego (występuje rzadko). 
Warto wiedzieć...
Częstość i nasilenie powikłań u płodu nie koreluje z nasileniem objawów występujących u przyszłej matki i nawet lekka cholestaza w ciąży może być groźna. Dlatego niezwykle ważne jest monitorowanie stanu ciąży u każdej kobiety.     Ze względu na wpływ cholestazy ciążowej na stan płodu, zaleca się indukcję porodu po zakończeniu procesu dojrzewania jego płuc. Dzieje się to około 36.-38. tygodnia ciąży. Ze względu na wystąpienie dodatkowych wskazań położniczych lub pogarszanie się stanu płodu może zaistnieć konieczność wcześniejszego ukończenia ciąży cięciem cesarskim w trybie pilnym. Mogą wiązać się z tym wszelkie powikłania wcześniactwa. 

Podsumowanie 

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych to stan, który wpływa na pracę wątroby i organizmu ciężarnej kobiety, ale także na dobrostan płodu. Niezwykle istotne jest poddawanie się regularnym badaniom u położnika i lekarza pierwszego kontaktu oraz zgłaszanie wszelkich dolegliwości, które pojawiają się w czasie ciąży. Szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia może zredukować negatywny wpływ choroby na rozwój dziecka. 

Źródła:

  1. Bręborowicz G.H. (red.), Położnictwo, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020
  2. Sharma A., Pillarisetty L.S., Pregnancy Intrahepatic Cholestasis, StatPearls Publishing, 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551503/, [dostęp: 05.11.2024 r.]
  3. Leszczyńska-Gorzelak B., Marciniak B., Oleszczuk J. i in., Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych, Ginekologia Polska, 9/2012, https://www.ptgin.pl/artykul/postepowanie-w-wewnatrzwatrobowej-cholestazie-ciezarnych

Więcej artykułów na ten temat

O autorze
Aleksandra Furmańczyk
Aleksandra Furmańczyk
Jestem lekarką w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w 4. Wojskowym Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu. Od lat pasjonuję się tematyką zdrowia i medycyny. Zawodowo będę starała się o wybór specjalizacji zabiegowej. Interesują mnie w szczególności otolaryngologia, chirurgia ogólna oraz chirurgia dziecięca. W wolnym czasie uprawiam jogę i z dużym zapałem powiększam swoją kolekcję roślin doniczkowych.
Przeczytaj więcej od tego autora
O autorze
Aleksandra Furmańczyk
Aleksandra Furmańczyk
Jestem lekarką w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w 4. Wojskowym Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu. Od lat pasjonuję się tematyką zdrowia i medycyny. Zawodowo będę starała się o wybór specjalizacji...
Przeczytaj więcej od tego autora

checkout.warnings.Notice