Żółty stolec − jakie są jego przyczyny?

Żółty stolec − czy to niepokojący objaw? Mimo że niektórym może wydać się to dziwne, a nawet obrzydliwe − warto zwracać uwagę na zmiany w wyglądzie swojego stolca. Jego kolor, kształt, konsystencja czy domieszki w nim obecne, a także częstotliwość wypróżnień mogą być wartościową wskazówką dotyczącą Twojego zdrowia. O czym może świadczyć żółty stolec? Sprawdź!

Czarny, czerwony, żółty stolec − dlaczego kolor ma znaczenie?

Raz na jakiś czas warto przyjrzeć się konsystencji i barwie swojego stolca. Taka obserwacja może dostarczyć Ci sporo informacji na temat Twojego stanu zdrowia. Nieprawidłowy kolor kału może bowiem świadczyć o nieprawidłowości lub chorobie. Ciemne, smoliste stolce są objawem krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Krwiste zabarwienie także oznacza krwawienie, ale jego źródło zazwyczaj znajduje się w niższych partiach przewodu pokarmowego. Biegunkowy, zielonkawy kał najprawdopodobniej świadczy o infekcyjnej chorobie jelit. Jasnożółty stolec może natomiast wskazywać na zaburzenia wydzielania żółci do jelit.

Warto jednak pamiętać, żeby nie wpadać od razu w panikę. Czasem zmiana zabarwienia stolca nie świadczy o problemach ze zdrowiem, a ma związek ze spożywanymi pokarmami (np. czerwone zabarwienie stolca po spożyciu buraków, jaśniejsze stolce przy diecie bogatej w warzywa i owoce) czy stosowanymi lekami (np. czarne stolce przy suplementacji żelaza). Zanim udasz się do lekarza, przypomnij sobie, co ostatnio jadłeś i przygotuj listę leków, jakie aktualnie zażywasz. Zastanów się także, jakie inne dolegliwości Ci dokuczają − całościowy obraz kliniczny jest bardzo ważny i może znacząco ułatwić diagnostykę.

Żółty kał − co oznacza?

Stolec o zabarwieniu żółtawym, jasnożółtym, jasnym czy gliniastym może świadczyć o trudnościach z wydalaniem żółci do światła przewodu pokarmowego. Przyczyn takiego stanu może być wiele − począwszy od chorób wątroby, przez choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, aż po choroby trzustki. Zmniejszona produkcja lub zmniejszone wydzielanie żółci do dwunastnicy to stan określany mianem cholestazy. Objawy obejmują nie tylko odbarwione, jasne stolce, ale także żółtaczkę, czyli żółtawe zabarwienie skóry, błon śluzowych i twardówek oczu, ciemne zabarwienie moczu, a czasem także uciążliwy i uogólniony świąd skóry, który staje się szczególnie nasilony i dokuczliwy po położeniu się do łóżka i rozgrzaniu.

Zaburzone trawienie i wchłanianie tłuszczów związane z chorobami trzustki lub jelit, może manifestować się tzw. biegunką tłuszczową. Stolce mają nieprzyjemny zapach, trudno spłukać je w toalecie, mają połyskującą powierzchnię i mogą mieć jaśniejsze zabarwienie.

Żółty stolec − przyczyny

Przyczyną nieprawidłowego przepływu żółci do światła przewodu pokarmowego mogą być choroby takie jak:

• kamica przewodowa
• zapalenie zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
• pierwotny rak dróg żółciowych
• rak trzustki czy inne nowotwory, które mogą uciskać drogi żółciowe.

Żółty stolec − kamica przewodowa

Kamica przewodowa oznacza obecność złogów w zewnątrzwątrobowych lub wewnatrzwątrobowych drogach żółciowych. Złogi pochodzą najczęściej z pęcherzyka żółciowego. Większość z nich ulega zablokowaniu na poziomie przewodu żółciowego wspólnego lub w zwieraczu Oddiego (miejsce, gdzie do dwunastnicy uchodzi sok trzustkowy z trzustki i żółć przez połączenie przewodu trzustkowego i przewodu żółciowego wspólnego).

Taka niedrożność może czasem przebiegać bezobjawowo, ale zwykle manifestuje się dolegliwościami bólowymi w prawej okolicy podżebrowej, żółtaczką, nudnościami i wymiotami, świądem skóry i odbarwionymi, jasnymi stolcami i ciemnym zabarwieniem moczu.

Kamica przewodowa, nawet jeśli nie towarzyszą jej nasilone dolegliwości, powinna być leczona. Grozi bowiem zapaleniem dróg żółciowych lub ostrym zapaleniem trzustki.  

Żółty stolec − ostre zapalenie dróg żółciowych

Ostre zapalenie dróg żółciowych stanowi następstwo zablokowania lub utrudnienia odpływu żółci. Jest to ostry proces zapalny, który obejmuje zewnątrzwątrobowe i wewnatrzwątrobowe drogi żółciowe.

W ostrym zapaleniu dróg żółciowych objawy są mocno nasilone i obejmują gorączkę z towarzyszącymi dreszczami, żółtaczkę i silny ból w prawym podżebrzu. Istotne jest szybkie rozpoznanie choroby i włączenie adekwatnego leczenia − nieleczona choroba może bowiem doprowadzić do sepsy, a nawet zgonu pacjenta.

Żółty stolec − rak dróg żółciowych

Rak dróg żółciowych to podstępny nowotwór − gdy pojawią się jakiekolwiek objawy, jego zaawansowanie jest już zazwyczaj znaczne. Guz może lokalizować się w wewnatrzwątrobowych lub zewnatrzwątrobowych drogach żółciowych. Objawia się żółtaczką, świądem skóry, spadkiem masy ciała, utratą apetytu, bólami brzucha i gorączką.

Żółty stolec − trzustka

Rak trzustki to nowotwór charakteryzujący się złym rokowaniem. Wczesne objawy są niecharakterystyczne i nie wskazują na rozpoznanie. W bardziej zaawansowanym stadium choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, silne dolegliwości bólowe, nudności, wymioty i inne symptomy.  

Przewlekłe zapalenie trzustki prowadzi do upośledzenia zewnątrzwydzielniczej i wewnątrzwydzielniczej funkcji narządu. Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki polega na niedostatecznym wydzielaniu enzymów co prowadzi do pojawienia się biegunki tłuszczowej, szczególnie po posiłkach bogatotłuszczowych.

Żółty stolec − wątroba

Żółtawe i odbarwione stolce mogą być także spowodowane uszkodzeniem wątroby. Przyczyny takiego stanu obejmują np. wirusowe zapalenia wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, pierwotne zapalenie dróg żółciowych, marskość wątroby, polekowe uszkodzenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby czy zaburzenia metaboliczne.

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych to przewlekła choroba wątroby. Prowadzi do uszkodzenia zewnątrzwątrobowych i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych.

Choroba objawia się nawrotowymi stanami zapalnymi dróg żółciowych, świądem skóry, ciągłym zmęczeniem i osłabieniem, spadkiem masy ciała i żółtaczką. Mogą jej towarzyszyć nieswoiste choroby zapalne jelit lub inne choroby o podłożu autoimmunologicznym. U niektórych chorych może natomiast przebiegać bezobjawowo.

Pierwotne zapalenie dróg żółciowych to choroba wątroby o podłożu autoimmunologicznym. Etiologia schorzenia pozostaje nieznana, a przyczyną cholestazy jest uszkodzenie niewielkich przewodzików żółciowych wewnątrz wątroby. Choroba typowo dotyczy kobiet w wieku 50 − 60 lat. Najczęstszy objaw to przewlekłe, ciągłe uczucie zmęczenia. Czasem towarzyszy mu swędzenie skóry, bóle w prawym podżebrzu czy suchość spojówek i jamy ustnej. Przebieg pierwotnego zapalenia dróg żółciowych jest różny − u niektórych w stosunkowo krótkim czasie doprowadza do marskości wątroby, u innych niemal wcale nie postępuje przez wiele lat.

Stolce tłuszczowe

Żółtawe, jasne stolce o charakterystycznej błyszczącej powierzchni, nieprzyjemnym zapachu i trudno spłukujące się w toalecie mogą być tzw. stolcami tłuszczowymi. Stolce tłuszczowe występują w chorobach z upośledzonym trawieniem tłuszczów. Biegunka tłuszczowa może pojawić się w przewlekłym zapaleniu trzustki, celiakii, przeroście bakteryjnym, zarażeniu lamblią i niektórych chorobach jelita cienkiego. Również żółty stolec z niestrawionymi resztkami może wskazywać na problem z zakresu zaburzeń wchłaniania i trawienia.

W zespole rozrostu bakteryjnego dochodzi do nieprawidłowego rozrostu bakterii w jelicie cienkim, które typowo występują w jelicie grubym. Efektem jest przewlekła biegunka tłuszczowa i zaburzenia wchłaniania.

Żółty stolec − trzustka, wątroba czy inna przyczyna?

Jeśli zaobserwujesz u siebie odbarwienie stolców, udaj się do swojego lekarza. Poinformuj go o innych objawach jakie Ci doskwierają. Po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego, lekarz może zdecydować o pogłębieniu diagnostyki w celu zidentyfikowania przyczyny jasnych stolców.

Podstawowe badania laboratoryjne wykonywane przy podejrzeniu zaburzeń funkcjonowania wątroby lub trzustki obejmują:

• badanie poziomu bilirubiny (całkowitej i sprzężonej)
• aminotransferaz ALT i AST
• fosfatazy alkalicznej
• czasu protrombinowego
• albuminy i gamma-glutamylotranspeptydazy
• enzymów trzustkowych i innych.

W zależności od podejrzewanej przyczyny wykonuje się badania obrazowe (USG, TK, MRCP, czyli cholangiopankreatografię rezonansu magnetycznego), biopsję wątroby i inne.  

Żółty stolec − kiedy jest normą?

Warto wiedzieć, że żółty stolec nie zawsze świadczy o nieprawidłowości. Jest całkowitą normą u noworodków i niemowląt. Jeśli kupki takiego malucha przybierają kolor żółtawy lub musztardowy nie ma żadnego powodu do zmartwień, taka barwa stolca jest bowiem naturalna w tym okresie życia.

Źródła:

1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika
2. 2. W. Zych „ Stolec − zmieniony wygląd”