Pierwszy trymestr ciąży − wszystko, co powinnaś wiedzieć, by zadbać o siebie i dziecko

Ciąża to wyjątkowy czas przepełniony szczęściem i ekscytacją, ale również obawami i niepewnością – zwłaszcza podczas oczekiwania narodzin pierwszego potomka. Wyjaśniamy, jakie zmiany zachodzą w organizmie matki i dziecka oraz jak dbać o siebie w pierwszym trymestrze ciąży. 

Ile trwa pierwszy trymestr ciąży?

Pierwszy trymestr ciąży rozpoczyna się 1. dnia ostatniej miesiączki poprzedzającej zapłodnienie i trwa do 13. tygodnia ciąży. Dla wielu osób informacja, że ciąży nie liczy się od momentu poczęcia, ale właśnie od dnia ostatniego okresu, jest zaskakująca. Wyjaśnienie jest prozaiczne – zdecydowanie łatwiej ustalić dokładny czas menstruacji niż zbliżenia, które zakończyło się zapłodnieniem.

Pierwszy trymestr ciąży – co warto wiedzieć o rozwoju dziecka?

W I trymestrze ciąży kształtują się wszystkie najważniejsze układy dziecka: pokarmowy, wydzielniczy i krążenia. W okolicach 5. tygodnia zaczyna bić serduszko. Do 13. tygodnia maluch ma już dobrze rozwinięte kończyny oraz twarz. Pod koniec pierwszego trymestru płód staje się coraz bardziej ruchliwy: porusza nóżkami i rączkami, zaciska dłonie w pięść, ssie kciuk – „akrobacje” malucha, choć jeszcze nie odczuwalne dla mamy, można zaobserwować podczas badania USG.

Pierwszy trymestr ciąży – typowe objawy i dolegliwości

Pierwszy okres ciąży to czas gwałtownych zmian hormonalnych. Wyrzut hormonów, które warunkują prawidłowy rozwój ciąży, może niestety powodować nieprzyjemne dolegliwości dla kobiety spodziewającej się dziecka:

• Mdłości i wymioty,
• Zaparcia,
• Zmęczenie,
• Tkliwość piersi,
• Zmienny apetyt,
• Zawroty głowy i omdlenia,
• Częstsze oddawanie moczu,
• Wahania nastroju.

Kiedy kończy się pierwszy trymestr ciąży, większość dokuczliwych objawów zanika. Jeśli jednak dolegliwości są trudne do wytrzymania i znacząco wpływają na jakość życia, warto wypróbować leki na mdłości w ciąży i leki na zaparcia i wzdęcia w ciąży. Przed sięgnięciem po jakiekolwiek preparaty, należy jednak skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Sprawdź popularne kategorie

Jakie badania wykonać w pierwszym trymestrze ciąży?

Kalendarz badań w ciąży, w pierwszym jej trymestrze, obejmuje zarówno badania laboratoryjne, jak i USG. Zwykle już podczas wizyty potwierdzającej ciążę ginekolog zleca szereg badań z krwi, m.in.:

• Oznaczenie grupy krwi (w celu oceny ryzyka konfliktu serologicznego),
• Morfologię krwi (rutynowe badanie, pozwalające wykryć anemię i stan zapalny),
• Oznaczenie poziomu glukozy na czczo (w celu oceny ryzyka rozwoju cukrzycy),
• Oznaczenie poziomu TSH (zbyt wysoki poziom może świadczyć o niedoczynności tarczycy – wtedy należy jak najszybciej podjąć interwencję, ponieważ niewyrównany poziom TSH znacząco zwiększa ryzyko poronień),
• Test WR (badanie w kierunku kiły),
• Oznaczenie HBs i HCV (badania w kierunku wykrycia zapaleń wątroby typu B i C),
• Test HIV,
• Badania w kierunku przebytych zakażeń: toksoplazmozy, cytomegalii, różyczki.

Początkowy okres ciąży to również czas na USG pierwszego trymestru, nazywane również badaniem prenatalnym pierwszego trymestru. Należy je wykonać między 11. a 14. tygodniem ciąży. Badanie to pozwala oszacować wiek ciążowy (u kobiet z nieregularnymi cyklami wiek wyznaczony na podstawie ostatniej miesiączki może być niedokładny). Przede wszystkim jednak badanie to wykonuje się w celu oceny ryzyka wystąpienia wad rozwojowych i nieprawidłowości genetycznych u płodu.

Badania prenatalne pierwszego trymestru, poza USG, obejmują jeszcze tzw. test podwójny. W analizie tej, wykonywanej z surowicy krwi matki, ocenia się poziom dwóch białek: PAPP-A i beta-HCG. Połączenie tego badania z parametrami z USG pozwala z większą dokładnością ocenić ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. Nieinwazyjne badania prenatalne mówią wyłącznie o ryzyku pewnych zaburzeń. Aby je potwierdzić – bądź wykluczyć – konieczne jest przeprowadzenie badań inwazyjnych: amniopunkcji, kardocentezy lub biopsji kosmówki.

Leki zabronione w pierwszym trymestrze ciąży

Każdy lek przyjmowany w okresie ciąży warto skonsultować z lekarzem prowadzącym. Do leków, których zdecydowanie należy unikać (ze względu na potwierdzone niekorzystne działanie na rozwój ciąży lub płodu), zaliczają się:

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (m.in. ibuprofen, diklofenak). Jeśli będąc w ciąży, zmagasz się z przeziębieniem, sprawdź inne preparaty na odporność w ciąży,
• Leki przeciwtrądzikowe (izotretynoina),
• Niektóre antybiotyki (tetracykliny, chloramfenikol),
• Niektóre leki przeciwpadaczkowe,
• Leki nasenne i uspokajające,
• Metotreksat (stosowany w chorobach autoimmunologicznych),
• Leki hormonalne.

W stosunku do większości leków zestawia się korzyści, które może przynieść jego stosowanie z ryzykiem, jakie za sobą niesie. Gdy korzyści są większe niż zakładane ryzyko, lekarz może zadecydować o przepisaniu danej terapii.

Jak dbać o siebie w pierwszym trymestrze ciąży?

Jak przetrwać trudy początkowego okresu ciąży? Co jest zabronione w pierwszym trymestrze ciąży, a z czego wcale nie trzeba rezygnować? Przyjrzyjmy się!

Dieta w pierwszym trymestrze ciąży

Co jeść w pierwszym trymestrze ciąży? Krótko mówiąc – to, co jest zdrowe! Dieta powinna bazować na pełnowartościowej, nieprzetworzonej żywności: warzywach, owocach, chudym mięsie, nabiale, zdrowych tłuszczach i produktach pełnoziarnistych. Posiłki powinny być dobrze zbilansowane.

• A czego nie jeść w ciąży? Przede wszystkim produktów surowych: tatara, krwistych befsztyków, sushi (wersja z pieczoną rybą jest bezpieczna), surowych jaj. Ze względu na ryzyko zakażenia Listerią nie zaleca się spożywania niepasteryzowanych serów pleśniowych. Odradza się również produkty wysoko przetworzone, bogate w tłuszcze trans, sztuczne dodatki i cukry proste. Bezwzględnie należy rzucić palenie i zrezygnować z picia alkoholu.
• Brak apetytu w pierwszym trymestrze to bolączka wielu kobiet – związany jest zwykle z wymiotami, nudnościami i mdłościami. Jak sobie z nim radzić? Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednie nawodnienie i dzielenie posiłków na mniejsze porcje, za to spożywane częściej. Pomocne może być również picie herbaty z imbirem.

Witaminy w pierwszym trymestrze

Większość lekarzy zaleca witaminy dla kobiet w ciąży w postaci preparatów wielowitaminowych. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników szczególny nacisk kładą jednak na przyjmowanie żelaza, kwasu foliowego, witaminy D, kwasu DHA i jodu. Niemniej nie oznacza to, że każda ciężarna powinna przyjmować je wszystkie. Jeśli chodzi o foliany, to zgodnie z obecnymi zaleceniami ekspertów PTGiP kobietom w pierwszym trymestrze ciąży zaleca się dawkę 400-800 µg 5-MTHF (aktywnego kwasu foliowego) na dzień.

Ćwiczenia w pierwszym trymestrze ciąży

Wszystkie kobiety w ciąży, u których nie występują przeciwwskazania zdrowotne, powinny regularnie się ruszać. Aktywność fizyczna w pierwszym trymestrze ciąży wspiera zachowanie prawidłowej masy ciała, przygotowuje ciało do porodu oraz zmniejsza ryzyko powikłań ciążowych.

Trening w pierwszym trymestrze ciąży powinien obejmować spokojne spacery i marsze, wiele kobiet czerpie przyjemność z uprawiania jogi. Warto również wykonywać ćwiczenia oddechowe, które nie tylko redukują stres, ale również przygotowują ciało do porodu. A co z bieganiem w ciąży? Jeśli nie występują przeciwwskazania, a kobieta ma doświadczenie z uprawianiem tego sportu, może bezpiecznie kontynuować rutynę.

Stres w pierwszym trymestrze

Na co jeszcze uważać w pierwszym trymestrze ciąży? Na dobrostan psychiczny. Stres w ciąży i zaburzenia nastroju, których źródłem mogą być wahania hormonalne, lęk przed zbliżającym się porodem i zmianami życiowymi oraz obawy o zdrowie własne i maluszka, może negatywnie wpływać na przebieg ciąży.

Nie wstydź się prosić o pomoc. W ukojeniu nerwów mogą pomóc:

• Odpoczynek i techniki relaksacyjne,
• Grupy wsparcia,
• Realizacja zainteresowań,
• Aromaterapia i niektóre zioła w ciąży,
• Wsparcie psychologa lub psychoterapeuty.

Pielęgnacja skóry w pierwszym trymestrze

Zmiany hormonalne mogą negatywnie wpływać na kondycję skóry, która staje się bardziej podatna na powstawanie niedoskonałości i podrażnień. Wiele kobiet zmaga się również z suchością skóry. Jak powinna wyglądać pielęgnacja w początkowym okresie ciąży?

• Wybieraj łagodne kosmetyki, bez substancji silnie drażniących,
• Pamiętaj o ochronie przeciwsłonecznej,
• Stosuj produkty silnie nawilżające,
• Postaw na minimalizm – im więcej kosmetyków, tym większe ryzyko podrażnień.

Pierwszy trymestr ciąży to doskonały moment na wdrożenie rutyny zapobiegającej rozstępom na brzuchu i piersiach. Wybieraj kosmetyki przeznaczone specjalnie do tego celu, miłośniczki naturalnych rozwiązań mogą stosować olej ze słodkich migdałów.

Sprawdź, czego unikać w ciąży.