Skiaskopia − na czym polega badanie refrakcji oka?

Skiaskopia, czyli metoda badania refrakcji oka, pomaga ustalić wadę wzroku i dobrać odpowiednią moc szkieł, żeby ją skorygować. Na czym dokładnie polega ocena wad wzroku metodą skiaskopii i z czym się wiąże?

Dlaczego widzisz? Rola pręcików i czopków w oku

To, co potocznie nazywamy wadą wzroku, w medycynie określane jest jako wada refrakcji. Za prawidłowe widzenie odpowiedzialny jest cały układ optyczny. Najważniejszą częścią tego układu jest siatkówka, która zawiera światłoczułe czopki i pręciki. Są one rozłożone na siatkówce nierównomiernie i tworzą mozaikę. Czopki umiejscowione są bardziej w części środkowej (plamka), a pręciki na obwodzie.

Czopki odpowiadają za widzenie w świetle dziennym i widzenie barw, a pręciki za widzenie w słabym świetle i rejestrację ruchu obiektów. Zarówno czopki, jak i pręciki zawierają barwniki wzrokowe, które pod wpływem światła się rozkładają i przekazują impuls do warstwy neuronów siatkówki. W ten sposób informacja, czyli bodziec świetlny przeistacza się w bodziec nerwowy, który dalej jest przewodzony do kory wzrokowej mózgu. W prawidłowych warunkach obraz, który obserwujesz powstaje na siatkówkach obu oczu i generuje 2 odrębne grupy bodźców, które w korze wzrokowej mózgu są odpowiednio przekształcane i tworzą wspólnie ogólny obraz jaki odbierają Twoje oczy.

Skiaskopia − co to jest?

Wada refrakcji występuje wtedy, kiedy wiązki światła, jakie wpadają do oka, nie są przez układ optyczny ogniskowane (skupiane) na siatkówce. Jak wspomniałam, żeby światło, które wpada do oka, mogło być przekształcone w impuls nerwowy i dostać się do ośrodka wzroku w korze mózgowej, musi paść na siatkówkę. Żeby tak się działo, wszystkie struktury optyczne oka, muszą odpowiednio funkcjonować i załamywać światło, kierując je na siatkówkę. Jeśli tak nie jest, mamy do czynienia z wadą refrakcji.

Wady refrakcji oka to nadwzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm. Wady te są stwierdzane i oceniane podczas badania refrakcji oka. W ten sposób można ustalić również moc szkieł potrzebnych do korygowania danej wady wzroku.

Jedną z metod badania refrakcji oka jest skiaskopia (może być nazywana również retinoskopią). W metodzie tej na dno oka rzutuje się wiązkę światła, a następnie obserwuje, jak czerwone odbicie z dna oka wpływa na źrenicę. Skiaskopia to badanie, które nie wymaga czynnego udziału pacjenta. Kierunek ruchu odbicia w źrenicy zależy od refrakcji oka, czyli załamywania promieni świetlnych, które przechodzą przez wszystkie struktury optycznego układu oka (rogówki, cieczy wodnistej wypełniającej przednią komorę oka, soczewki i ciała szklistego).

Skiaskopia − jak się przygotować?

W celu przeprowadzenia badania zakrapia się oczy tak, żeby wyeliminować wpływ akomodacji oka na wyniki badań.

Skiaskopię jako metodę badania wzroku używa się również w komputerowym badaniu wady wzroku. Komputer określa, jaki rodzaj i wartość wady wzroku występuje u badanego. Podobnie, jak i w badaniu niezautomatyzowanym, żeby wynik był miarodajny, wcześniej lekarz zakropi Ci oczy.

Przed badaniem skiaskopowym lekarz poprosi o zdjęcie soczewek kontaktowych (jeżeli takie nosisz). W przypadku obiektywnego badania wady refrakcji, oczy zostaną zakropione lekiem eliminującym akomodacje. W tym celu mogą być zastosowane preparaty krótko lub długo działające. Te pierwsze stosuje się niedługo przed badaniem − ich efekt utrzymuje się krócej i nie jest całkowity. Ale za to pozwalają szybciej odzyskać dobre widzenie po badaniu i np. wrócić do pracy. Te drugiego rodzaju natomiast porażają akomodację całkowicie, ale efekt ich użycia może zaburzać widzenie nawet na parę dni. Dlatego też na tego typu badanie najlepiej nie wybierać się samemu autem, a ponad to zawsze dobrze zabrać ze sobą okulary przeciwsłoneczne, bo może wystąpić nadwrażliwość na światło.

Skiaskopia dynamiczna

Nieco zmodyfikowaną wersją badania refrakcji jest skiaskopia dynamiczna. Wyróżnia się skiaskopię dynamiczną MEM (ang. Monocular Estimation Method) oraz NOTT. W badaniach tych osoba badana patrzy przez sprzęt, w którym ma umieszczoną pełną korektę wady refrakcji na tekst lub optotypy, a badający obserwuje odbicie z dna oka. Jeśli akomodacja jest prawidłowa źrenica wypełnia się odbiciem światła z dna oka. Jeśli źrenica nie jest wypełniona a odbicie się porusza, określa się kierunek poruszania odbicia i na tej podstawie wstawia w sprzęt przez który patrzy pacjent inną (lepiej pasującą) soczewkę.