Dieta jelitowa – co jeść, a czego unikać przy zapaleniu jelit?

W przebiegu przewlekłych schorzeń zapalnych jelit, m.in. chorobie Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, odpowiednio dobrana dieta pomaga łagodzić nieprzyjemne objawy takie jak bóle brzucha, biegunki, nudności i wymioty. W artykule prezentujemy najważniejsze informacje o diecie zalecanej przy tych zaburzeniach.

Jaką dietę stosować przy zapaleniu jelit?

Przewlekłe choroby zapalne jelit wymagają dostosowania sposobu żywienia do występowania okresu zaostrzenia lub remisji oraz konkretnych objawów pojawiających się u pacjenta w danym momencie. Duże znaczenie ma również indywidualna tolerancja niektórych pokarmów (np. mleka i jego przetworów). W czasie silnego rzutu konieczne może być stosowanie diety płynnej lub żywienia dojelitowego czy pozajelitowego. Taki rodzaj postępowania dietetycznego przeprowadza się pod kontrolą lekarską. W przypadku lekkiego lub umiarkowanego nasilenia objawów często modyfikuje się tylko regularny jadłospis pacjenta, by pomóc niwelować dolegliwości.

Ogólne zasady diety w okresie łagodnego zaostrzenia choroby zapalnej jelit można zebrać w kilka wskazówek.

• Spożywajod 4 do 6 posiłków dziennie. Zadbaj o ich regularność oraz niewielką jednorazową objętość.
• Stosuj dietę łatwostrawną – ogranicz spożycie błonnika pokarmowego i wybieraj sposoby obróbki produktów, które ułatwiają jego trawienie (postaw na gotowane i przetarte warzywa oraz owoce zamiast surowych, unikaj spożywania orzechów, wybieraj produkty zbożowe w wersji „jasnej” zamiast tych wyprodukowanych z mąki razowej).
• Dbaj o to, by posiłki zawierały produkty bogate w węglowodany (przede wszystkim produkty zbożowe) oraz białko (m.in. mięso, ryby, jaja) i były uzupełniane niewielkim dodatkiem tłuszczu.
• Pamiętaj o wystarczającym nawodnieniu organizmu – spożywaj około 4-6 szklanek wody dziennie, a po każdym epizodzie biegunki lub wymiotów dodatkowo zwiększ ilość wypijanych płynów. W przypadku silnych objawów pomocne może być również dodawanie elektrolitów dla dorosłych do wypijanej wody.

Sprawdź przykładowe preparaty elektrolitowe: suplement diety Dicodral 60, suplement diety Elektrolity Liofilizowana Woda Kokosowa Singularis Superior oraz proszek w saszetkach o smaku malinowym Olimp Hydratonic Med.

Rekomendacje dla pacjentów w okresie remisji objawów zapalenia jelit są niemal całkowicie zgodne z podstawowymi zasadami zdrowego żywienia. Najważniejszą różnicą jest potrzeba obserwowania reakcji organizmu na przyjmowane produkty – niektóre z nich mogą wywoływać objawy braku tolerancji. Typowo problematycznymi składnikami są nabiał oraz żywność bogata w błonnik pokarmowy. Nie oznacza to, że każda osoba z zapaleniem jelit powinna wykluczać je z jadłospisu. Dietę eliminacyjną zaleca się w przypadku występowania dolegliwości w odpowiedzi na spożywanie danego pokarmu.

W łagodzeniu objawów mogą pomóc również leki na biegunkę oraz leki przeciwwymiotne i na nudności. Często rekomendowane jest również stosowanie probiotyków dla dorosłych. Zobacz np. suplement diety SymbioLact Comp lub kapsułki Enteromax.

Co jeść przy zapaleniu jelit?

W okresie występowania łagodnych objawów zapalenia jelit warto stosować dietę opartą o produkty łatwostrawne. Listę tych artykułów spożywczych przedstawiliśmy w tabeli poniżej.

Czego nie wolno jeść przy zapaleniu jelit?

W okresie występowania objawów zapalenia jelit konieczne jest unikanie spożywania:

• Warzyw kapustnych i cebulowych,
• Nasion roślin strączkowych (np. fasoli, ciecierzycy, soczewicy),
• Pełnoziarnistych produktów zbożowych,
• Nadmiaru tłuszczów, szczególnie w postaci poddawanej intensywnej obróbce termicznej,
• Produktów smażonych,
• Tłustego mięsa,
• Ostrych przypraw,
• Octu,
• Produktów wędzonych,
• Tłustych produktów mlecznych (np. śmietany, serów żółtych),
• Napojów gazowanych,
• Mocnej kawy i herbaty,
• Napojów energetyzujących,
• Kakao i czekolady,
• Alkoholu.

Dieta jelitowa – jadłospis

Poniżej znajdziesz przykładowy jadłospis dla osoby z zapaleniem jelit w okresie lekkiego rzutu choroby:

1. Śniadanie: jajko gotowane na miękko, jasne pieczywo, szpinak duszony bez tłuszczu.
2. II śniadanie: ugotowany na wodzie pudding z tapioki, podany z jogurtem naturalnym oraz musem z brzoskwini i cynamonu.
3. Obiad: dorsz pieczony w pergaminie z warzywami korzeniowymi (marchewką, selerem, pietruszką), przyprawiony sokiem z cytryny i ziołami prowansalskimi, skropiony oliwą z oliwek, podany z kaszą kuskus.
4. Podwieczorek: domowy kisiel z owoców jagodowych (bez pestek).
5. Kolacja: zupa warzywna z ryżem i mięsem z kurczaka (sprawdź przepis poniżej).

Od dłuższego czasu towarzyszy Ci złe samopoczucie? Dowiedz się, jakimi zmianami w organizmie może być to spowodowane.

Przepis na zupę warzywną z ryżem Ewy Antoniak

Wypróbuj przepis na zupę warzywną z ryżem, która sprawdzi się jako element diety osoby z zapaleniem jelit w okresie łagodnego zaostrzenia objawów.

Czas przygotowania: 90 minut

Ilość porcji: 3-4

Składniki:

• 2 l wody
• 2 marchewki
• 1 pietruszka, korzeń
• 1/8 selera
• 2 ziemniaki
• 1 noga z kurczaka
• 5 łyżek ryżu
• 2 łyżki koperku
• 2 liście laurowe
• 2 ziarenka ziela angielskiego
• Przyprawy: kurkuma, lubczyk, papryka słodka, sól

Przygotowanie:

1. Warzywa umyj i obierz.
2. Marchewkę, pietruszkę i selera zetrzyj na tarce o grubych oczkach.
3. Ziemniaka pokrój w kostkę.
4. Koperek posiekaj drobno.
5. Wlej do garnka 2 l wody i włóż do środka mięso, 2 liście laurowe i 2 ziarenka ziela angielskiego. Gotuj na wolnym ogniu przez 20 minut.
6. Do garnka dorzuć marchewkę, pietruszkę, selera i ryż. Gotuj przez 20 minut.
7. Następnie dorzuć ziemniaki. Zupa będzie gotowa, kiedy zmiękną.
8. W międzyczasie przypraw zupę kurkumą, lubczykiem, papryką słodką i solą. 
9. Na koniec dodaj do zupy koperek.
10. Zupę podawaj z pokrojonym na drobne części mięsem z kurczaka (bez skóry).

Co warto pamiętać o diecie przy zapaleniu jelit? Podsumowanie

Przy przewlekłych chorobach zapalnych jelit w okresie łagodnego zaostrzenia zaleca się stosowanie diety łatwostrawnej, opartej na produktach nieobciążających przewodu pokarmowego. Przy planowaniu jadłospisu warto kierować się wskazówkami opisanymi w artykule. Jednocześnie ważne jest, by obserwować reakcje organizmu na przyjmowany pokarm i zasady diety dostosowywać do indywidualnej tolerancji.

Sprawdź również istotne informacje o wywołującej podobne objawy jak nieswoiste zapalnie jelit grypie żołądkowej oraz biegunce podróżnych.

Źródła:

1. Nagel P., Zalecenia dietetyczne dla pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego w okresie remisji, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/zalecenia-dietetyczne-dla-pacjentow-z-wrzodziejacym-zapaleniem-jelita-grubego-w-okresie-remisji/ [dostęp 21.05.2023 r.]
2. Baczewska Mazurkiewicz D., Rydzewska G. (2011), Problemy żywieniowe pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, Przegląd Gastroenterologiczny, 6(2): 69-77, https://www.termedia.pl/Problemy-zywieniowe-pacjentow-z-nieswoistymi-chorobami-zapalnymi-jelit,41,16567,0,0.html [dostęp 21.05.2023 r.]
3. Borys-Iwanicka Agnieszka (2018) Dieta w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, W: Dieta w chorobach przewodu pokarmowego u dzieci, red. Elżbieta Krzesiek, Wrocław 2018, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 95-107