Zawroty głowy u osób starszych: przyczyny, objawy i sposoby radzenia sobie z dolegliwościami

Zawroty głowy u osób starszych w znaczący sposób wpływają na pogorszenie funkcjonowania. Mogą powodować groźne w skutkach upadki oraz wiele powikłań. W zależności od przyczyny klasyfikuje się je na zaburzenia pochodzenia ośrodkowego, obwodowego i towarzyszące schorzeniom ogólnoustrojowym. Dowiedz się, jakie może być podłoże i objawy zawrotów głowy u seniorów oraz jak przebiega ich leczenie.

Przyczyny zawrotów głowy u seniorów

Zawroty głowy są definiowane jako uczucie wirowania, kołysania, braku równowagi i stabilności. To objawy subiektywne, czyli takie, których nie da się zmierzyć za pomocą różnych testów. Symptomy te świadczą o niewydolności układu równowagi, do którego zaliczamy: błędnik, nerw przedsionkowy, receptory czucia głębokiego oraz struktury w móżdżku, pniu mózgu i korze mózgu. Z uwagi na rodzaj odczuwanych bodźców wyróżniamy:

• Zawroty głowy układowe – objawiają się wrażeniem wirowania własnej osoby w stosunku do otoczenia lub odwrotnie,
• Zawroty głowy nieukładowe – charakteryzują się uczuciem niepewności i niestabilności przy chodzeniu, towarzyszy temu także wrażenie braku równowagi.

Zawroty głowy u osób starszych są dolegliwością nieswoistą, co oznacza, że mogą przybierać wieloczynnikowy charakter. Do jednych z najczęściej wymienianych przyczyn należą:

• Zaburzenia naczyniowe (encefalopatia miażdżycowa lub przemijające napady niedokrwienne),
• Schorzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne (spadki ciśnienia krwi podczas zmian pozycji), zaburzenia rytmu serca, zmiany w tętnicach podobojczykowych bądź szyjnych,
• Schorzenia układu kostno-mięśniowego: zmiany zwyrodnieniowe obejmujące zawroty głowy od kręgosłupa,
• Choroby układu nerwowego: padaczka, migrena, stwardnienie rozsiane, urazy mózgu, choroby naczyniowe mózgu,
• Czynniki psychogenne: przewlekły stres, lęk przed osamotnieniem, depresja,
• Schorzenia laryngologiczne, takie jak zaburzenia błędnika, toksyczne uszkodzenie błędnika, zapalenie trąbki słuchowej, choroba Meniere'a, schorzenia ucha zewnętrznego (np. nadmiar woskowiny w uchu),
• Niedoczynność tarczycy,
• Cukrzyca, hipoglikemia (niedocukrzenie).

Silne zawroty głowymogą być również skutkiem ubocznym stosowania niektórych środków farmaceutycznych np. przeciwdepresyjnych, rozszerzających naczynia krwionośne lub przeciwpadaczkowych. Warto być także świadomym, że zawroty głowy podczas wstawania czy schylania nie zawsze są oznaką choroby. Mogą występować u zdrowych osób przy gwałtownych zmianach pozycji ciała.

Objawy zawrotów głowy u osób starszych

Zawrotom głowy w zależności od przyczyny towarzyszą zróżnicowane objawy. W przypadku gdy za przypadłość odpowiada nieprawidłowo działający błędnik, chorzy mogą skarżyć się na nudności, oczopląs, wymioty i zaburzenia równowagi. Zawroty głowy wynikające z naczyniowych schorzeń układu nerwowego charakteryzują się objawami neurologicznymi, takimi jak: niedowłady, podwójne widzenie, przemijające zaburzenia mowy. Zawrotom, za które odpowiada choroba Ménier’a, towarzyszą mdłości, wymioty, szumy uszne i uczucie pełności w uchu.

Szczególnie niepokojące są poniższe objawy towarzyszące zawrotom, które wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej:

• Wymioty i nudności,
• Wysoka gorączka,
• Utrata przytomności,
• Uczucie drętwienia i mrowienia,
• Opadanie kącika ust lub oka,
• Zaburzenia mowy, wzroku lub słuchu.

Co na zawroty głowy u starszej osoby?

Leczenie zawrotów głowy u seniora uzależnione jest od ich przyczyny. W przypadku zawrotów spowodowanych chorobą narządową koniecznością staje się terapia schorzenia pierwotnego. Z punktu klinicznego najłatwiej i najskuteczniej likwiduje się zawroty głowy wywołane przez skutki uboczne leków przyjmowanych przez pacjenta. Po zmianie farmakologii objawy ustępują w krótkim czasie. W pozostałych przypadkach leczenie opiera się przede wszystkim na:

• Terapii objawowej zmniejszającej odczuwanie dolegliwości poprzez stosowanie odpowiednio dobranych tabletek na ból głowy,
• Terapii przyczynowej łagodzącej chorobę podstawową,
• Rehabilitacji – rehabilitacja w zawrotach głowy ma na celu usprawnienie narządów równowagi. Dąży także do zredukowania uczucia braku stabilności.

W diagnostyce zawrotów głowy wykorzystuje się m.in.:

• Tomografię komputerową,
• Rezonans magnetyczny,
• Testy laboratoryjne,
• Badania neurologiczne i laryngologiczne,
• Badanie słuchu.

Zawroty głowy u seniora – kiedy należy udać się do lekarza?

Mając na uwadze mnogość przyczyn zawrotów głowy, pamiętajmy, by nie leczyć ich na własną rękę i nie zwlekać z konsultacją u specjalisty. W pierwszej kolejności powinniśmy odwiedzić lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu dotyczącego okoliczności oraz towarzyszących im dolegliwości skieruje nas do odpowiedniego specjalisty – neurologa, laryngologa, okulisty lub kardiologa.

Domowe sposoby na zawroty głowy u osób starszych

Seniorzy cierpiący na zawroty głowy muszą zwracać szczególną uwagę na ilości wypijanych płynów, ponieważ powszechnym zjawisko stanowi odwodnienie organizmu u osób starszych. Bardzo ważnym elementem jest także unikanie napojów bogatych w kofeinę, co pozwoli ograniczyć ryzyko hiperwentylacji. Ponadto należy uważać na gwałtowne wstawanie i szybkie zmiany pozycji głowy. Osoby starsze mające problem z równowagą powinny korzystać z lasek lub poręczy, które można zamontować w domu. Zmniejszy to ryzyko uszkodzeń ciała wynikających z upadku. 

Zawroty głowy u osób starszych mogą wynikać także z niedoboru witamin. Dlatego ważne jest dbanie o to, by dostarczać organizmowi substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. W aptekach znajdziemy wiele sprawdzonych witamin dla seniora, które będą doskonałym uzupełnieniem codziennej diety. Warto zaopatrzyć się także w leki na nadciśnienie bez recepty oraz tabletki na cholesterol. Niezbędnym sprzętem medycznym, który powinien znaleźć się w apteczce, jest ciśnieniomierz do stałego monitorowania ciśnienia krwi.

Korzystne efekty przeciwdziałania zawrotom głowy daje również rehabilitacja, dlatego seniorzy powinni szczególnie dbać o aktywność fizyczną, zwłaszcza skupiać się na ćwiczeniach na równowagę oraz ogólnousprawniających. Wśród produktów spożywczych także znajdziemy kilka pozycji, które mogą pomóc zwalczać uporczywe objawy zawrotów głowy. Należą do nich między innymi imbir, mięta i żurawina.

Podsumowanie

Zawroty głowy u osób starszych wymagają leczenia, które ma na celu wyeliminowanie przyczyn choroby oraz jej objawów. Dlatego powyższe domowe sposoby nigdy nie powinny zastępować wizyty u specjalisty.

Źródła:

1. Kozubski W., Kalinowska A.: Zawroty głowy w praktyce neurologicznej. Terapia. Neurologia 2010, 5, 46-50.
2. Obrębowski A. (red.): Standardy rozpoznawania i leczenia zawrotów głowy. Ośrodek Informacji Naukowej Oinpharma, Warszawa 2010.
3. Berkowicz T.: Zawroty głowy pochodzenia naczyniowego. Polski Przegląd Neurologiczny 2010, 111-112.
4. H. Sienkiewicz-Jarosz, K. Rejdak, Zawroty głowy; przyczyny, epidemiologia, rodzaje i leczenie, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2018, t.14, nr 2, s.67-74.