Zapalenie trąbki słuchowej − leczenie objawowe czy antybiotyk?

Zapalenie trąbki słuchowej najczęściej związane jest z ostrymi infekcjami górnych dróg oddechowych. Uczucie zatkania ucha i upośledzenie słuchu to typowe objawy, które wskazują na zapalenie trąbki Eustachiusza. Leczenie zależy od przyczyny zakażenia, nasilenia objawów i zakresu stanu zapalnego w obrębie ucha środkowego. Czasami wystarcza leczenie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe, innym razem konieczna jest antybiotykoterapia.

Trąbka słuchowa − co to takiego i gdzie się znajduje?

Twoje ucho można podzielić na ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Ucho zewnętrzne to małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny, który dochodzi do jamy bębenkowej, a oddzielony jest od niej błoną bębenkową. Jama bębenkowa to już część ucha środkowego. Jest to przestrzeń wypełniona powietrzem, w której znajdują się kosteczki słuchowe. Trąbka słuchowa (czyli inaczej trąbka Eustachiusza) również należy do ucha środkowego i jest kanałem, który łączy jamę bębenkową z jamą nosowo-gardłową.

Ujście gardłowe trąbki otwiera się, kiedy mówisz, ziewasz, kichasz, połykasz lub żujesz, co prowadzi do wyrównania ciśnień pomiędzy jamą bębenkową a przewodem słuchowym zewnętrznym. Między innymi, dzięki temu Twoje ucho prawidłowo odbiera dźwięk (np. nie słyszysz własnego głosu czy oddechu jako bardzo głośnego lub obcego).

W przypadku chorób ucha środkowego, trąbka słuchowa umożliwia odprowadzanie znajdującej się tam treści. Natomiast w przypadku infekcji (np. gardła) właśnie przez trąbkę Eustachiusza drobnoustroje mogą dostać się do jamy bębenkowej.

Zapalenie trąbki słuchowej – jakie są przyczyny?

Ostre nieżytowe zapalenie trąbki słuchowej najczęściej występuje u dzieci. Zazwyczaj związane jest z infekcją górnych dróg oddechowych, która prowadzi do obrzęku tzw. migdałka trąbkowego. Znajduje się on przy ujściu trąbki słuchowej do gardła. To z kolei powoduje niedrożność trąbki słuchowej. Osoby ze skrzywioną przegrodą nosową, polipami w nosie czy alergicznym obrzękiem błony śluzowej nosogardła mają zwiększone szanse na zachorowanie.

Częstą przyczyną zapalenia trąbki Eustachisza u dzieci jest również przerost migdałka gardłowego. W przebiegu niedrożności trąbki słuchowej może dojść do wysiękowego zapalenia ucha − w jamie bębenkowej gromadzi się surowiczy lub śluzowy płyn. Drobnoustroje odpowiedzialne za infekcje to najczęściej rynowirusy, adenowirusy, RSV, wirusy grypy i paragrypy i bakerie takie jak Haemopilus influenzae, Streptococcus Pneumoniae czy Moraxella Catarrhalis. 

Typowe objawy zapalenia trąbki słuchowej to:

• uczucie zatkania ucha
• uczucie zalegania, przelewania w uchu
• nagłe upośledzenie słuchu
• znacznie rzadziej ból

Mogą temu towarzyszyć objawy nieżytu nosa (kataru) lub zapalenia gardła, podwyższona temperatura, spadek apetytu czy ogólne osłabienie.

Zapalenie trąbki słuchowej − leczenie

Jeżeli cierpisz na zapalenie trąbki słuchowej, leczenie domowe opiera się głównie na dbałości o drożność Twojego nosa. Wydzielinę z nosa najlepiej wydmuchiwać jednostronnie. Pamiętaj, że u małych dzieci i niemowląt będzie to trudniejsze − wtedy wydzielinę z nosa warto odsysać. O aspiratorach do nosa pisała Agnieszka, w artykule: Aspirator do nosa dla niemowląt. Jak poradzić sobie z katarem u niemowlaka?

Czasami stosowanie intensywnego leczenia farmakologicznego nie jest konieczne. Kiedy objawy zapalenia gardła, nosa i zatok przynosowych, zaczną ustępować to uczucie zatkania ucha i upośledzenie słuchu również się cofają. Możesz stosować krople obkurczające błonę śluzową nosa, ale nie nadużywaj ich (długotrwałe i częste stosowanie takich kropli może prowadzić do polekowego zapalenia błony śluzowej nosa).

Pomóc mogą Ci też niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, np. ibuprofen. W przypadku alergicznego obrzęku pomocne mogą okazać się leki przeciwhistaminowe. Możesz zastosować także preparaty wapnia i witaminy. Jeśli lekarz stwierdzi wysiękowe zapalenie ucha środkowego, w przypadku braku poprawy, może zadecydować o nacięciu błony bębenkowej, drenażu czy podaniu leków dobębenkowo.

Przerost migdałka gardłowego u dzieci może prowadzić do nawracających infekcji i powodować niedrożność i  zapalenie trąbki słuchowej. Leczenie w tym przypadku może opierać się na usunięciu migdałka.

Zapalenie ucha − antybiotyk

Jeśli zaobserwujesz u siebie wysoką gorączkę i silny, rozpierający ból ucha, prawdopodobnie stan zapalny objął też inne struktury i może to być ostre zapalenie ucha środkowego, a nie samo zapalenie trąbki Eustachiusza. Antybiotyk w tym przypadku może okazać się konieczny. W niektórych przypadkach, można na początku zastosować leczenie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Ale jeżeli sytuacja nie będzie się poprawiać, a dodatkowo zauważysz wysoką gorączkę lub ropny wyciek z ucha lekarz od razu zaleci antybiotykoterapię. Podobnie postąpi jeżeli choroba wystąpi u dziecka poniżej 6. miesiąca życia lub obustronnie poniżej 2. roku życia. We wczesnym okresie stosuje się antybiotyki, najczęściej pochodne penicyliny. Dodatkowo zaleca się leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także krople obkurczające błonę śluzową, żeby udrożnić trąbkę słuchową.

Kiedy błona bębenkowa jest wypukła, lekarz może zdecydować o paracentezie, czyli jej nacięciu, żeby treść z jamy bębenkowej miała szansę wydostać się przez przewód słuchowy zewnętrzny. Zapobiega to także samoistnemu pęknięciu błony, co może nawet spowodować trwałe uszkodzenie.

Jeśli Twoje ucho leczone jest nieprawidłowo lub infekcje nawracają zbyt często, może dojść do przewlekłego zapalenia błony śluzowej trąbki słuchowej i jamy bębenkowej. Taki stan można próbować leczyć zachowawczo. Jednak w przypadku braku efektów proponuje się zazwyczaj leczenie chirurgiczne, np. plastykę błony bębenkowej.

Zapalenie trąbki słuchowej − profilaktyka

Oczywiście zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Jak ominąć zapalenie trąbki słuchowej? Domowe sposoby na uniknięcie choroby to przede wszystkim dbałość o higienę nosa − przy długotrwałym katarze pomocne mogą okazać się inhalacje z olejków eterycznych lub płukanie nosa wodą morską. Więcej o inhalacjach możesz przeczytać w artykule: Inhalacje na zatoki, katar, kaszel. Na co pomagają inhalacje?Pamiętaj też, że zawsze lepiej szybko wyleczyć wszelkie infekcji w obrębie górnych dróg oddechowych, nosa i gardła, żeby nie wystąpiły uciążliwe powikłania.