Co to jest refluks żołądka? Przyczyny i objawy refluksu żołądka

8. 7. 2022 · 5 minut czytania

Choroba refluksowa przełyku to patologiczna postać refluksu żołądkowo-przełykowego. Dotknięci nią pacjenci skarżą się na nawracające objawy związane drażniącym działaniem kwasu żołądkowego na przełyk.

Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Co to jest refluks żołądka? Przyczyny i objawy refluksu żołądka

Refluks żołądka to przypadłość, w której dochodzi do zarzucania kwaśnego soku żołądkowego do przełyku. Konsekwencją drażniącego działania tej treści może być uszkodzenie jego ściany. Mamy wówczas do czynienia z chorobą refluksową przełyku – niezwykle powszechną przypadłością, która występuje u 20 do nawet 40% osób dorosłych mieszkających w krajach wysoko rozwiniętych. Poznaj przyczyny oraz objawy tego schorzenia! 

Co to jest refluks żołądka?

Refluks żołądka to potoczna nazwa refluksu żołądkowo-przełykowego. Jest to sytuacja, gdy kwaśna treść żołądka cofa się do przełyku na skutek niewydolności zwieracza dolnego przełyku – mięśnia, który powinien ulec skurczowi po przejściu pokarmu do żołądka. Epizody refluksu żołądkowo-przełykowego, które trwają mniej niż 3 minuty, mają miejsce zaraz po posiłku i nie powodują dolegliwości, są fizjologią. Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych mogą wystąpić kilkakrotnie w ciągu dnia. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Nierzadko kwaśna treść żołądka zarzucana do przełyku powoduje jego uszkodzenia, a pacjent skarży się na nawracającą zgagę lub ból zamostkowy. Wówczas mamy do czynienia z chorobą refluksową przełyku.
Refluks żołądka przyczyny

Refluks żołądkowo-przełykowy – przyczyny

Wiele czynników może powodować niewydolność zwieracza dolnego przełyku. Z tego powodu w diagnostyce przyczyny choroby refluksowej przełyku uwzględnia się:

  • Choroby przewlekłe, takie jak twardzina układowa oraz cukrzyca,
  • Nadużywanie alkoholu,
  • Zaburzenia hormonalne (właśnie dlatego pierwsze objawy choroby refluksowej żołądka bardzo często po raz pierwszy pojawiają się w ciąży).

Zażywanie niektórych leków również ma wpływ na napięcie zwieracza dolnego przełyku. Szczególnie warto tutaj pamiętać o:

  • Dwuskładnikowych tabletkach antykoncepcyjnych,
  • Azotanach np.: nitroglicerynie, przyjmowanej z powodu choroby wieńcowej,
  • Blokerach kanału wapniowego, najczęściej używanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego,
  • β2-mimetykach oraz lekach przeciwcholinergicznych stosowanych m.in. w leczeniu astmy.

Przyczyną choroby refluksowej przełyku może być również otyłość, ciąża, a także przepuklina rozworu przełykowego.

Objawy choroby refluksowej przełyku

Uczucie pieczenia za mostkiem, czyli zgaga oraz wrażenie cofania się treści żołądkowej do przełyku to typowe objawy choroby refluksowej. Ulegają one nasileniu podczas pochylania się oraz leżenia na wznak. Jednak treść żołądkowa bardzo często poza przełykiem dociera również do gardła oraz krtani. Wówczas może pojawić się chrypka (szczególnie nasilona rano), suchy kaszel oraz ból zamostkowy. Obrzęk Reinkego to szczególna postać uszkodzenia krtani, która może rozwijać się w następstwie drażniącego działania zarzucanej treści żołądkowej na jej powierzchnię. Część pacjentów nie odczuwa objawów choroby refluksowej przełyku. Wówczas podstawą do jej rozpoznania jest uwidocznione w trakcie badania endoskopowego uszkodzenia powierzchni przełyku.

Musisz wiedzieć, że jednym z najgroźniejszych powikłań choroby refluksowej przełyku jest rak tego narządu. Z tego powodu szczególną czujność powinno wzbudzić występowanie przynajmniej jednego z poniższych objawów alarmowych, który może sugerować jego rozwój:

  • Dysfagii, czyli trudności z przełykaniem, poczuciem obecności przeszkody w przełyku,
  • Odynfagii, czy bólu podczas połykania,
  • Niezamierzonej utraty masy ciała,
  • Krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • Anemii.
Objawy choroby reffluksowej żołądka

Diagnostyka choroby refluksowej przełyku

W przypadku występowania typowych objawów choroby refluksowej przełyku u osób młodych (przed 40. rokiem życia) zalecanym sposobem postępowania staje się rozpoczęcie leczenia farmakologicznego przy pomocy inhibitorów pompy protonowej bez dodatkowej diagnostyki. Wówczas potwierdzeniem rozpoznania jest ustąpienie dolegliwości w przeciągu 2 tygodni od rozpoczęcia terapii. W przeciwnym razie należy wykonać badanie endoskopowe przewodu pokarmowego. Zaleca się je również w razie wystąpienia objawów alarmowych oraz u pacjentów po 40. roku życia.

Złotym standardem diagnostycznym umożliwiającym wykrycie refluksu żołądkowo-przełykowego, szczególnie zalecanym w przypadku obecności objawów przezprzełykowych (chrypki, suchego kaszlu, bólu w klatce piersiowej) jest 24-godzinne monitorowanie pH w przełyku z równoczesnym pomiarem impedancji przełykowej. Badanie to umożliwia ustalenie korelacji pomiędzy objawami odczuwanym przez chorego a epizodami niskiego pH związanym z zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. 

Leczenie choroby refluksowej przełyku

Na początku musisz wiedzieć, że choroba refluksowa przełyku jest schorzeniem przewlekłym, a cel leczenia to opanowanie dolegliwości oraz zmniejszenie ryzyka rozwoju groźnych powikłań m.in. raka przełyku. Leki na refluks hamują wydzielanie kwasu solnego w żołądku, tym samym niwelują drażniące działanie tej treści na przełyk. Z kolei leki wspierające pracę układu pokarmowego, takie jak związki magnezu i glinu, czy też kwas alginowy, które zobojętniają kwas solny oraz osłaniają błonę śluzową przełyku i żołądka, są skuteczne w łagodnych postaciach choroby refluksowej przełyku. Mogą być również stosowane doraźnie w razie nasilonych dolegliwości.

Domowe sposoby na refluks żołądkowo-przełykowy

Poza leczeniem farmakologicznym niezwykle ważną rolę odgrywa również postępowanie pozafarmakologiczne. Jest ono częścią skutecznej terapii choroby refluksowej przełyku. Jeśli odczuwasz objawy refluksu:

  • Zrezygnuj z przyjmowania pokarmu niedługo przed położeniem się do łóżka – ostatni posiłek spożyj 2-3 godziny przed snem,
  • Ogranicz spożycie tłuszczu, alkoholu i kawy – odpowiednia dieta przy refluksie to absolutna podstawa,
  • Zrezygnuj z palenia papierosów.
U osób z nadwagą i otyłością rekomenduje się dodatkową redukcję masy ciała. Pomocne jest również unikanie leków zmniejszających napięcie zwieracza dolnego przełyku, jednak nie zawsze to oczywiście możliwe.
Domowe sposoby na refluks żołądka

Refluks żołądkowy w ciąży

Ciąża jest szczególnym stanem w życiu kobiety, który predysponuje do refluksu żołądkowo-przełykowego. Wszystko za sprawą działania hormonów ciążowych, które zwalniają pasaż przewodu pokarmowego, a także ucisku powiększającej się macicy. Dolegliwości ulegają szczególnemu nasileniu w III trymestrze. Podstawowym sposobem leczenia jest unikanie pokarmów powodujących nasilenie dolegliwości, a także stosowanie leków zobojętniających kwas solny – wodorowęglanu sodu, węglanu wapnia oraz magnezu. Ze względu na brak doniesień o bezpieczeństwie podstawowej grupy leków w ciąży – inhibitorów pompy protonowej - ich stosowanie ogranicza się do ciężkich przypadków refluksu, gdy spodziewane korzyści przewyższają ryzyko.

Podsumowanie

Choroba refluksowa przełyku to niezwykle powszechna przypadłość wśród dorosłych. Bagatelizowanie dolegliwości może doprowadzić do rozwoju raka przełyku. Z tego powodu jeśli odczuwasz jej objawy, koniecznie zgłoś się do lekarza.

Źródła:

  1. Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik, 2021
  2. Mokrowiecka, Refluks żołądkowo-przełykowy u ciężarnej, https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/lista/73179,refluks-zoladkowo-przelykowy-u-ciezarnej, [dostęp 16.07.2022 r.]
  3. M. Banks, Choroba refluksowa przełyku: najnowsze badania i postępowanie, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/106/original/Strony_od_MpD_2010_10-6.pdf?1467978625, [dostęp 16.07.2022 r.]

Więcej artykułów na ten temat

O autorze
Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije w stronę ginekologii i położnictwa, a także endokrynologii. W szczególności interesuje mnie wpływ zdrowej diety na gospodarkę hormonalną człowieka. W wolnych chwilach lubię gotować i testować nowości kosmetyczne. Uwielbiam podróże, dobre jedzonko oraz jogę.
Przeczytaj więcej od tego autora
O autorze
Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije...
Przeczytaj więcej od tego autora