Ból piszczeli – jakie są przyczyny i jak radzić sobie z bólem kości piszczelowej?

Ból piszczeli (tzw. shin splints) może dotknąć zarówno osoby uprawiające sport, jak i te, które stronią od aktywności fizycznej. Schorzenie objawia się tkliwością kości piszczelowej oraz piekącym bólem w przedniej części podudzia. Kontuzja zazwyczaj nie jest groźna, jednak zdarza się również, że piszczel boli na skutek poważnych urazów i chorób. Sprawdź, jakie czynniki wywołują ból i jak sobie z nim poradzić.

Ból kości piszczelowej – przyczyny

Przyczyny bólu w obrębie piszczeli mają różnorodny charakter. Należą do nich między innymi:

• Nieprawidłowo dobrane obuwie – przede wszystkim mowa o zbyt ciasnych butach oraz takich, które zaburzają nasz naturalny chód (np. wysokie obcasy). Mają one niekorzystny wpływ na ścięgna Achillesa. Wówczas stopa znajduje się w niefizjologicznym ułożeniu, co prowadzi do licznych ucisków, mikrouszkodzeń oraz stanów zapalnych w obrębie tkanek, powodując między innymi ból piszczeli,
• Brak równowagi mięśniowej – nadmierne napięcie mięśni goleni z powodu przeciążeń może doprowadzić do powstania w ich rejonie punktów o dużej wrażliwości (punktów spustowych), powodując ból piszczeli,
• Błędy treningowe – często powtarzanymi błędami treningowymi jest pomijanie rozgrzewki, bieganie po twardej nawierzchni, czy zbyt intensywny trening,
• Choroby i kontuzje w obrębie kości piszczelowej – do najczęstszych kontuzji wysiłkowych należy naderwanie mięśnia łydki. Ponadto schorzeniem, które może prowokować ból w obrębie górnej części kości piszczelowej, jest choroba Osgooda-Schlattera, dotykająca głównie nastolatków w okresie intensywnego wzrostu.

Sprawdź popularne kategorie

Kto jest najbardziej narażony na bóle piszczeli?

Na bóle piszczeli najbardziej narażone są:

• Osoby aktywne fizycznie, zwłaszcza biegacze, skoczkowie i piłkarze, u których powtarzające się obciążenia nóg mogą prowadzić do przeciążeń mięśni i struktur kostnych. 
  
• Problem często dotyka także osoby zaczynające intensywne treningi bez odpowiedniego przygotowania lub wracające do aktywności po dłuższej przerwie. 
  
• Bóle piszczeli mogą również występować u osób z wadami postawy, nieprawidłowym ustawieniem stóp (np. płaskostopiem) czy niewłaściwą biomechaniką chodu. 
  
• Czynnikiem ryzyka jest także nadwaga, ponieważ zwiększa obciążenie kończyn dolnych.
  
• Dodatkowo osoby pracujące na stojąco, np. nauczyciele czy kelnerzy, mogą doświadczać przewlekłego bólu piszczeli spowodowanego długotrwałym obciążeniem nóg. Nieodpowiednie obuwie i twarde podłoże nasilają ten problem.

Rodzaje bólu piszczeli

Ból piszczeli ma różne przyczyny i objawia się w odmienny sposób. Może pojawiać się podczas ruchu, np. chodzenia czy biegania bądź w trakcie spoczynku, np. w nocy. Niektóre dolegliwości dotyczą przedniej części piszczeli, inne są związane z problemami kręgosłupa. Rozpoznanie rodzaju bólu jest kluczowe, by dobrać odpowiednie leczenie i zapobiec dalszym dolegliwościom.

Ból piszczeli przy chodzeniu i bieganiu

Ból piszczeli przy chodzeniu i bieganiu to częsty problem osób aktywnych fizycznie, szczególnie sportowców uprawiających dyscypliny wymagające częstych skoków czy gwałtownych zmian kierunku.

• Przyczyną bólu jest m.in. przeciążenie mięśni i kości w obrębie goleni, co prowadzi do mikrourazów i stanów zapalnych. Jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń jest shin splints, czyli zespół przeciążeniowy piszczeli, znany również jako zespół ciasnoty przedziału przyśrodkowego goleni.
• Shin splints to stan zapalny okostnej, czyli błony otaczającej kość piszczelową, który rozwija się na skutek nadmiernych przeciążeń. Występuje zwłaszcza u osób biegających po twardych nawierzchniach, noszących nieodpowiednie obuwie lub wykonujących intensywne treningi bez odpowiedniej regeneracji. Ból w tym przypadku pojawia się wzdłuż wewnętrznej krawędzi piszczeli, nasila się podczas wysiłku i może utrzymywać się nawet po jego zakończeniu. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do obrzęku i znacznego ograniczenia zdolności do biegania czy chodzenia.
• Poza shin splints ból piszczeli przy chodzeniu i bieganiu może być spowodowany także przeciążeniami mięśni łydki, zmęczeniowymi złamaniami kości piszczelowej lub nieprawidłową biomechaniką ruchu, np. nadmierną pronacją stopy. Nieleczone dolegliwości mogą prowadzić do przewlekłego bólu i długotrwałych problemów z poruszaniem się. 
• Dodatkowym czynnikiem ryzyka są wady postawy oraz nieodpowiednia technika biegu, które zwiększają obciążenie goleni.

Ból piszczeli z przodu

Ból piszczeli z przodu najczęściej wynika z przeciążenia mięśnia piszczelowego przedniego, który odpowiada za unoszenie stopy. 

• Może pojawiać się u biegaczy, osób intensywnie trenujących lub chodzących po twardym podłożu w nieodpowiednim obuwiu.
• Często jest skutkiem shin splints, ale czasem świadczy o złamaniu zmęczeniowym kości piszczelowej lub zapaleniu okostnej.
• W niektórych przypadkach ból z przodu piszczeli jest związany z zespołem ciasnoty przedziałów powięziowych, co wymaga specjalistycznej diagnostyki i leczenia. Dolegliwości mogą nasilać się przy dłuższym wysiłku, a w zaawansowanych przypadkach prowadzić do problemów z chodzeniem.

Ból piszczeli w spoczynku i w nocy

Ból piszczeli w spoczynku i w nocy może wynikać z przewlekłego przeciążenia mięśni, problemów z krążeniem lub neuropatii. Często dotyczy osób po intensywnym wysiłku fizycznym, ale może też świadczyć o niedoborach minerałów, takich jak magnez i potas. Jeśli ból jest silny, nawracający lub towarzyszy mu drętwienie, warto skonsultować się z lekarzem.

Ból piszczeli od kręgosłupa

Ból piszczeli może mieć źródło w kręgosłupie, zwłaszcza przy ucisku nerwów w odcinku lędźwiowym. Dzieje się tak np. przy dyskopatii, stenozie kanału kręgowego czy rwie kulszowej. Ucisk na korzenie nerwowe może powodować promieniujący ból, mrowienie lub osłabienie mięśni piszczeli. Dolegliwości często nasilają się przy długim siedzeniu lub staniu. W takim przypadku konieczna jest diagnostyka neurologiczna i leczenie przyczyny bólu.

Ciągły ból piszczeli

Ciągły ból piszczeli może być także zwiastunem choroby zakrzepowej lub przewlekłej niewydolności żylnej. Często towarzyszą temu zmiany troficzne skóry – pajączki i żylaki. Wiele osób cierpiących na schorzenia ze strony stawów uskarża się na ból kończyn dolnych pod wpływem gwałtownych zmian atmosferycznych. Ta wrażliwość zwana meteopatią objawia się również zaostrzeniem przewlekłych chorób lub zmianami nastroju.

Co zrobić i jak złagodzić ból piszczeli? Domowe sposoby na ból piszczeli

Aby złagodzić ból piszczeli i nie dopuścić do pogłębiania problemu, w pierwszej kolejności powinniśmy zapewnić tkankom czas na odpoczynek i regenerację. Warto wówczas wprowadzić aktywność fizyczną, która nie będzie powodowała obciążeń układu kostno-mięśniowego np. jazdę na rowerze lub pływanie.

W łagodzeniu bólu goleni bardzo dobre rezultaty daje również aplikacja taśm kinezjologicznych. Kinesiotaping znacznie odciąża mięśnie kończyn dolnych i wspomaga proces gojenia oraz przywraca właściwe napięcie mięśniowe. 

Równie istotne jest wychwycenie czynników mogących wpływać na rozwój dysfunkcji i dążenie do ich zmiany lub całkowitej eliminacji. Po przerwie w treningu powszechnym błędem jest szybki powrót do zbyt dużych obciążeń. Dlatego należy zmodyfikować obciążenia treningowe tak, aby bezpiecznie powrócić do uprawiania sportów, nie nabawiając się w krótkim czasie kolejnej kontuzji. Kluczowa jest również dbałość o dobór obuwia lub wkładek ortopedycznych korygujących ustawienie stóp i amortyzujących przeciążenia. Jeśli mimo doraźnych działań ból nóg nie ustępuje, należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Jak leczyć bolące piszczele? Jakie badania na ból piszczeli warto wykonać?

Leczenie bólu piszczeli powinno skupić się na odnalezieniu przyczyny wywołującej schorzenie. W przypadku podejrzenia poważniejszych chorób należy rozszerzyć diagnostykę o zdjęcie RTG, scyntygrafię kości oraz badanie dopplerowskie. Skuteczną metodą terapii jest fizykoterapia: laser, ultradźwięki, magnetoterapia, a także masaż manualny. Działania ograniczają stan zapalny i usprawniają proces gojenia tkanek w obrębie piszczeli. Nieprzyjemne objawy warto złagodzić, stosując maści na stawy i ból mięśni, których zadaniem będzie redukcja stanu zapalnego oraz działanie przeciwbólowe. Jeśli dysfunkcja wywołana została przez uraz mechaniczny, a w obrębie piszczeli doszło do powstania krwiaka, ulgę przyniesie maść na siniaki.

Ćwiczenia na ból piszczeli

Ćwiczenia na bolące piszczele skupiają się przede wszystkim na rozluźnieniu i rozciągnięciu określonych mięśni, aby dążyć do poprawy równowagi mięśniowo-powięziowej kończyny dolnej. Ćwiczenia wykonuj regularnie 3-5 seriami po 10 powtórzeń.

1. Stanie na krawędziach stóp – ćwiczenie ma za zadanie rozciągnąć mięsień strzałkowy krótki. Możesz je wykonać zarówno w pozycji siedzącej, jak i stojącej. Stopy oprzyj pełną powierzchnią na podłożu, następnie skieruj wewnętrzną część obu stóp równocześnie ku górze tak, aby ich zewnętrzna krawędź stykała się z podłożem. Postaraj się wytrzymać w takiej pozycji kilka sekund.
2. Przysiad na piętach – celem ćwiczenia jest rozciąganie mięśnia piszczelowego przedniego. Uklęknij na oba kolana, stopy ułóż równolegle do goleni tak, aby podbicie stopy stykało się z podłożem. Następnie delikatnie usiądź na piętach. Jeśli czujesz duży dyskomfort, pod pośladki podłóż poduszkę.
3. Przyciąganie pięty – do wykonania ćwiczenia potrzebna będzie taśma rehabilitacyjna, ręcznik lub szarfa. W pozycji siedzącej unieś jedną nogę równolegle do podłoża tak, aby stopa była uniesiona ku górze. Przełóż szarfę przez stopę, trzymając jej oba końce w rękach i naciągając ją w swoją stronę. Prawidłowe wykonywanie tego ćwiczenia polega na powolnym unoszeniu stopy, by opór taśmy był odczuwalny.

Ból piszczeli - powikłania

Nieleczony, przewlekły ból piszczeli może prowadzić do powstania:

• Syndromu napięcia przyśrodkowej części piszczeli z dodatkowym objawem opuchniętych nóg,
• Zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych z narastającym bólem w przednio-bocznej części piszczeli, obrzękiem i osłabieniem siły mięśniowej,
• Zmęczeniowego złamania kości piszczelowej na skutek powtarzających się mikrourazów.

Ból piszczeli - podsumowanie

Ból kości piszczelowej w większości przypadków nie oznacza poważnych schorzeń, często zmiana nawyków treningowych przyniesie ulgę. Jednak przewlekłych dolegliwości nie należy bagatelizować i zawsze warto udać się na konsultację lekarską lub fizjoterapeutyczną.