Choroby otępienne u seniorów – co trzeba o nich wiedzieć?

Choroba Parkinsona

Innym częstym schorzeniem neurodegeneracyjnym dotykającym Polaków jest choroba Parkinsona.  Polega ona na pojawieniu się zmian zwyrodnieniowych w okolicy śródmózgowia, tak zwanej struktury czarnej, prowadząc do zaniku istoty czarnej i zmniejszenia się poziomu wydzielanej przez nią dopaminy. Choroba objawia się przede wszystkim drżeniem i obniżeniem sprawności psychoruchowej pacjenta. Ruchy stają się znacznie wolniejsze, z czasem pojawiają się również mniej charakterystyczne objawy: ślinotok czy zaparcia (sprawdź, co pomoże na zaparcia u seniorów). Widoczny efekt otępienia jest więc przede wszystkim fizyczny. Etiologia schorzenia do dziś nie została dokładnie poznana.

Choroba Parkinsona również jest nieuleczalna, jednak podawanie leków na bazie dopaminy skutecznie hamuje nawrót jej objawów.

Pozostałe choroby otępienne

Wśród innych zaburzeń otępiennych wyróżnić możemy łagodne zaburzenia poznawcze (stan przejściowy między normą a otępieniem), najczęściej manifestujące się zaburzeniami pamięci, a także otępienie naczyniopochodne – konsekwencję przebytego krwotoku czy udaru.

Dowiedz się więcej na temat otępienia naczyniopochodnego.

Choroby otępienne - objawy

Wiele osób martwi się, że zbagatelizuje pierwsze objawy schorzenia otępiennego. Większość z nich ma bowiem podstępny charakter i początkowo przypomina zwykłe roztargnienie lub osłabienie. Na co zwrócić szczególną uwagę u siebie lub bliskich nam osób starszych?

Pierwsze sygnały zaburzeń otępiennych

• Zaburzenia pamięci – często objawiają się tym, że osoba starsza błyskawicznie zapomina, co działo się kilka minut temu, chętnie jednak przypomina sobie i opowiada o wydarzeniach z dalekiej przeszłości.
• Zaburzenia orientacji – trudności w poruszaniu się w terenie, gubienie się, utrata możliwości posługiwania się mapą.
• Zaburzenia językowe – zapominanie wyrazów, przekształcenia słowne, używanie niewłaściwych definicji. W ostatnim stadium choroby chory często ogranicza się do wymawiania samych sylab. Dowiedz się też, czy zaburzenia mowy mogą być symptomem udaru.
• Zaburzenia uwagi – problem ze skoncentrowaniem się na zadaniu, brak możliwości powrotu do przerwanej czynności.
• Objaw „wędrowania” - nasilający się po południu i wieczorem przymus chodzenia po mieszkaniu, często z przeświadczeniem o przebywaniu w obcym domu i potrzebie powrotu do własnego – co niejednokrotnie kończy się wyjściem na zewnątrz i zgubieniem się.
• Omamy i halucynacje – często związane ze stanem zagrożenia czy silnym przekonaniem, że osoby w pobliżu (w tym opiekunowie) chowają złośliwie różne przedmioty. Dotyczą również zdrady małżeńskiej, próby obrabowania itp.

Choroby otępienne – diagnostyka i terapia

W przypadku podejrzenia u siebie lub osoby bliskiej schorzenia neurodegeneracyjnego należy szybko zasięgnąć porady psychologa i lekarza, np. specjalisty w dziedzinie geriatrii. Utarło się przekonanie, że choroby otępienne są nieuleczalne i nic nie da się z nimi zrobić. W rzeczywistości jednak w niektórych przypadkach możliwy jest powrót do zdrowia (na przykład gdy otępienie to skutek udaru mózgu). W pozostałych skuteczna terapia farmakologiczna i psychoterapia mogą zapewnić pacjentom wiele lat funkcjonowania nieobarczonego objawami schorzenia.

Pierwszym krokiem powinno być zwrócenie się do lekarza rodzinnego z prośbą o skierowanie do specjalisty. Diagnoza choroby otępiennej jest wieloetapowa: główną jej część stanowi badanie neuropsychologiczne prowadzone przez specjalistę neuropsychologa, obejmujące ocenę funkcji poznawczych pacjenta (czyli na przykład sprawność zapamiętywania lub posługiwania się językiem). Chory zostaje także zbadany pod kątem neurologicznym i psychiatrycznym. Za podstawę skutecznej diagnozy uznaje się m.in. wyniki badań neuroobrazowych, czyli rezonansu magnetycznego głowy lub tomografii komputerowej. Ukazują one naocznie zmiany zachodzące w układzie nerwowym oraz aktualny stan ich natężenia.

Choroby otępienne nie muszą oznaczać obniżenia komfortu życia na emeryturze!

Wbrew pozorom osoby z zespołami otępiennymi mogą żyć normalnie. Bardzo pomocne jest regularne zażywanie odpowiednio dobranych leków, ale i psychoterapia. Dzięki niej pacjenci stale trenują pamięć, umiejętności językowe czy orientację w terenie. W ten sposób skutki procesów otępiennych są odsuwane w czasie, a w wielu przypadkach – również niwelowane. Odpowiednia terapia schorzenia przedłuża życie i sprawność chorego nawet o kilka lub kilkanaście lat.

Źródła:

1. Długosz-Mazur, E., Bojar, I., Gustaw, K. Niefarmakologiczne metody postępowania u chorych z otępieniem. [w:] Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, 19, nr 4, s. 458-462.
2. Gaweł, M., Potulska-Chromik, A. Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona. [w:] Postępy Nauk Medycznych, 2015, 28, nr 7, s. 468-476.
3. Kiejna, A. Epidemiologia choroby Alzheimera. [w:] Choroby otępienne. Teoria i praktyka. Pod redakcją Leszka Jerzego, Wrocław, 2011.
4. Motyl, R. Otępienie-kryteria diagnostyczne. [w:] Polski Przegląd Neurologiczny, 2007, 3, nr 2, s. 43-60.