Depresja osób starszych – jak sobie z nią radzić?
Starzenie się społeczeństwa stanowi ogromne wyzwanie dla wielu dziedzin medycyny – w tym również psychiatrii. Dużym problemem w krajach rozwiniętych i rozwijających się jest obecnie depresja wieku starczego. Seniorzy powyżej 60. roku życia rzadko zgłaszają symptomy rozwijającej się choroby, stąd tak wiele prób samobójczych w tej grupie wiekowej. Jak rozpoznać objawy depresji u osoby starszej?
Spis treści:
Depresja w starszym wieku - statystyki
Depresja seniora to poważny problem społeczny, który wzrasta wraz z wydłużaniem się średniej długości życia na świecie. Przybiera na sile również w naszym kraju. Z badań prowadzonych w Krakowie przez Knurowskiego i współpracowników wynika, że aż 15 proc. seniorów ma symptomy ciężkiej depresji, a tyle samo – łagodniejszej postaci choroby. Na tej podstawie można sądzić, że na depresję choruje niemal jedna trzecia całej populacji emerytów.
Co więcej, liczby te wzrastają w zależności od środowiska. Depresja u osób w wieku emerytalnym pojawia się wyjątkowo często w przypadku mieszkańców DPS-ów, a także pacjentów, którzy zmagają się z ciężkimi i przewlekłymi schorzeniami. Na depresję w wieku podeszłym zazwyczaj zapadają także osoby rozwiedzione oraz owdowiałe. Bardziej zagrożeni chorobą są seniorzy samotni, ale też ci, którzy czują się od kogoś zależni.
Depresja osób starszych - objawy
Depresja u osób w podeszłym wieku jest wyjątkowo podstępna – jej objawy różnią się bowiem od symptomów tej choroby występujących u młodszych pacjentów. Co może sygnalizować początki schorzenia?
Jednym z pierwszych sygnałów bywa spadek sił – zarówno fizycznych, jak i intelektualnych. Szczególnie ten drugi bywa mylony z naturalnymi zmianami w obszarze myślenia i pamięci, które dotykają seniorów. Niekiedy rodzina i pozostali bliscy pacjenta podejrzewają nawet chorobę Alzheimera. Tymczasem kłopoty z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie czegoś, czy z podejmowaniem decyzji, to także charakterystyczne symptomy depresji w wieku starszym. Objawy te powinny ustąpić wraz z efektywnym leczeniem choroby.
Do innych objawów depresji u osób starszych należą między innymi:
- Bóle głowy,
- Bóle brzucha,
- Drażliwość, częsty płacz,
- Kłopoty ze snem – nadmierna senność, bezsenność, rozregulowany rytm dnia i nocy,
- Klasyczne objawy schorzenia: lęk, niepokój, apatia,
- Utrata zainteresowań,
- Utrata apetytu i/lub łaknienia,
- Nudności i zaparcia,
- Ucisk w klatce piersiowej,
- Zaburzenia koncentracji i myślenia,
- Problemy z podejmowaniem decyzji,
- Myśli samobójcze (w efekcie – również próby),
- U starszych seniorów – urojenia i zniekształcenia poznawcze (zwłaszcza związane z poczuciem winy) – depresja psychotyczna.
Depresja osób starszych - leczenie
Depresja u seniora nie jest problemem, który można bagatelizować – dlatego bliscy powinni zwracać szczególną uwagę na spadek formy psychofizycznej emerytów i emerytek. Jej zaniedbanie może prowadzić nie tylko do prób samobójczych, ale i do choroby somatycznej (na przykład w przypadku braku apetytu może dość do nadmiernej utraty tkanki tłuszczowej i odwodnienia organizmu, na które seniorzy są wyjątkowo podatni).
Dowiedz się, jak wspomagać mózg seniora treningami pamięci.
Leczenie depresji u osób starszych wygląda podobnie, jak u młodszych pacjentów: wdrażane są farmako- i psychoterapia lub jedynie jedna z tych metod, jeśli stan chorego na to pozwala. W przypadku farmakoterapii psychiatra musi uwzględnić naturalne zmiany zachodzące w układzie nerwowym po 65. roku życia i dobrać preparaty tak, by zniwelować potencjalne skutki uboczne; stąd warto pomyśleć o wyborze eksperta specjalizującego się właśnie w depresji seniorów.
Wbrew utartym stereotypom, również psychoterapia osób starszych jest efektywna w leczeniu depresji. Zostawia też trwałe rezultaty, które pomogą zapobiec nawrotom choroby. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu psychoterapię poznawczo-behawioralną, czasami również psychodynamiczną lub połączenie podejść – w zależności od sytuacji, osobowości, przyczyn choroby i bieżących potrzeb pacjenta lub pacjentki. W przypadku schorzeń o wieloczynnikowym podłożu – a takim jest depresja u starszych ludzi – połączenie dwóch metod terapeutycznych przynosi korzyści w postaci szybkiej poprawy stanu chorego.
Zapobieganie depresji u osób starszych
Depresja u starszych osób staje się wielkim wyzwaniem, zarówno dla cierpiącego na nią seniora, jak i jego bliskich. Warto więc do niej nie dopuścić, eliminując czynniki, które mogą wpływać negatywnie na samopoczucie starszej osoby. Ważnym działaniem profilaktycznym jest aktywizacja – zarówno fizyczna, intelektualna, jak i społeczna. Ruch, czytanie książek, a także nawiązywanie relacji i ich podtrzymywanie mogą okazać się zbawienne w skutkach.
Na depresję w wieku starszym częściej zapadają osoby samotne – wskazane jest zatem, by młodsza część rodziny pamiętała o stałym kontakcie oraz częstych odwiedzinach u emerytów. To także sposób na szybkie wyłapanie sygnałów zbliżającej się choroby i wdrożenie efektywnego leczenia.
Źródła:
- Babiarczyk, B., Schlegel-Zawadzka, M., & Turbiarz, A. Ocena częstości występowania objawów depresji w populacji osób powyżej 65. roku życia. [w] Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu19 (4/2013, s. 453-457).
- Grzanka-Tykwińska, A., & Kędziora-Kornatowska, K. Znaczenie wybranych form aktywności w życiu osób w podeszłym wieku. [w] Gerontologia Polska, 18(1)/2010, s. 29-32.
- Knurowski T, Lazić D, van Dijk JP, Madarasova A, Tobiasz-Adamczyk B, van den Heuvel WJA. Survey of health status and quality of life of the elderly in Poland and Croatia. [w] Croat Med J, 45/2004, s. 750–756.
- Pacian, A., Kulik, T. B., Chruściel, P., Mazurek-Sitarz, M., Sitarz, K., & Derewiecki, T. Jakość życia a ryzyko depresji wśród osób starszych. [w] Hygeia Public Health, 49(4)/2014, s. 820-824.
Więcej artykułów na ten temat
Odwodnienie organizmu u osób starszych - przyczyny i zapobieganie
· 7 minut czytaniaOdwodnienie u osób starszych często przebiega podstępnie. Może prowadzić do wystąpienia objawów neurologicznych, zaburzeń rytmu serca, a nawet do śmierci. Jakie są pierwsze objawy?Biegunka u osób starszych - co należy wiedzieć?
· 8 minut czytaniaBiegunka u seniorów może prowadzić do odwodnienia, spadku ciśnienia i niewydolności nerek. Co warto wiedzieć na temat biegunki u osób starszych?Anemia u osób starszych - co warto o niej wiedzieć?
· 10 minut czytaniaAnemia często występuje u osób starszych i może być związana z chorobami przewlekłymi. Postawą jej zapobiegania jest dieta bogata w żelazo i witaminy.