Krew z nosa u dziecka - przyczyny, leczenie i pierwsza pomoc

Krwawienie z nosa jest częstą przypadłością wśród pacjentów pediatrycznych, a jednocześnie źródłem dużego niepokoju u ich rodziców. Na szczęście rzadko kiedy ma ono ciężki przebieg wymagający hospitalizacji. Najczęstszą przyczyną krwawienia z nosa u dzieci jest uszkodzenie splotu Kiesselbacha - skupiska naczyń tętniczych położonych w przedniej części przegrody nosowej. Poznaj również inne możliwe powody oraz sposób udzielania pierwszej pomocy hamującej krwawienie z nosa u dziecka.

Krew z nosa u dziecka - przyczyny

Ponad połowa dzieci do 10. roku życia przebyła przynajmniej jedno krwawienie z nosa w swoim życiu. Jednocześnie jest ono rzadkością u dzieci przed ukończeniem 2. roku życia.

• Zazwyczaj źródłem krwawienia jest uszkodzenie naczyń pokrywających błonę śluzową nosa. W około 90% przypadków są to naczynia tętnicze przedniej części przegrody nosa, tworzące w tym miejscu skupisko zwane splotem Kiesselbacha. 
• Najczęściej dochodzi do tego w wyniku urazu na skutek dłubania w nosie, kataru, zbyt intensywnego wydmuchiwania wydzieliny lub obecności zalegającego w nim ciała obcego, a dużo rzadziej w następstwie złamania przegrody nosa. 
• Niewielkie krwawienie z nosa może być również efektem nadmiernego wysychania błony śluzowej pokrywającej przewody nosowe. Kiedy jest ona spierzchnięta, dużo łatwiej dochodzi do jej urazu. Na wysuszenie śluzówki nosa jesteśmy w szczególności narażeni zimą, kiedy powietrze w pomieszczeniach na skutek ogrzewania staje się suche, a na zewnątrz jest mroźno i wietrznie.
• Przyczyną dużo groźniejszego krwawienia, a nawet krwotoku z nosa może być guz nosa lub nosogardła, a także poważny uraz twarzowo-czaszkowy. 

W diagnostyce różnicowej musimy również wziąć pod uwagę możliwe przyczyny ogólne - współistniejące skazy krwotoczne, choroby hematologiczne, schorzenia wątroby czy coraz częściej występujące wśród młodzieży nadciśnienie tętnicze. Zazwyczaj krwawienia te są nawracające, mają większe nasilenie i nierzadko do ich opanowania niezbędna jest pomoc lekarska. Współistnieją z nimi również inne objawy - przedłużające się krwawienie po drobnych zabiegach i urazach, skłonność do powstawania wylewów podskórnych (siniaków), a także wcześniejsze epizody krwawienia z innych części ciała, najczęściej dróg moczowych, przewodu pokarmowego, czy śluzówki jamy ustnej, a u dziewcząt obfite i przedłużające się miesiączki.

Jak zatamować krew z nosa u dziecka?

Krwawienie z nosa u dziecka najczęściej nie jest obfite, ustępuje samoistnie i wymaga jedynie minimalnej interwencji zmierzającej do jego zahamowania. Z tego powodu zazwyczaj pomoc lekarska nie jest potrzebne. Natomiast bardzo ważne, by opiekunowie dziecka wiedzieli, jak zatamować pojawiające się krwawienie i kiedy niezbędne jest natychmiastowe zgłoszenie się do szpitala.

• Niewielkie krwawienie z nosa może zostać zahamowane w warunkach domowych. Aby to zrobić, należy ułożyć dziecko w pozycji siedzącej z głową pochyloną ku przodowi, dzięki czemu krew nie będzie spływała do gardła. Następnie trzeba przyciskać jego skrzydełka nosa do przegrody nosowej przez co najmniej 10 minut. Pomocne jest również umieszczenie zimnego okładu na karku dziecka. Dochodzi wówczas do obkurczenia drobnych naczyń krwionośnych, co zmniejsza obfitość krwawienia. Jeśli pomimo opisanego postępowania krwawienie z nosa nie ustępuje, konieczne jest udanie się do szpitala.
• Często powtarzanym błędem i wciąż pokutującym mitem jest zalecanie osobie z krwawieniem z nosa odchylania głowy ku tyłowi. Faktycznie może to spowodować pozorne ustąpienie krwawienia, ponieważ po wykonaniu tego manewru krew zamiast od strony twarzy, będzie wypływała tyłem po ścianie gardła, co stwarza ryzyko wymiotów, a nawet zachłyśnięcia.

Krew z nosa u dziecka - leczenie

Krwawienie z nosa jest jedynie objawem pewnych zaburzeń. W celu wdrożenia skutecznego leczenia należy poznać jego przyczyny. Pacjentów pediatrycznych trafiający do lekarza z powodu krwawienia z nosa można podzielić na dwie grupy - dzieci cierpiące na nawracające, ale samoograniczające się krwawienia, wymagające diagnostyki ich przyczyny oraz te z aktywnym krwawieniem, którego nie udało się opanować w domu. W tej ostatniej grupie podstawowym działaniem jest jego zatrzymanie.

Pierwszym krokiem w zatamowaniu krwawienia z nosa w warunkach szpitalnych jest dokładne obejrzenie jamy nosowej w celu zlokalizowania potencjalnego źródła krwawienia. Postępowanie podstawowe polega na oczyszczeniu przewodów nosowych z zalegającej w nich wydzieliny i ucisku skrzydełek nosa przez co najmniej 10 minut, kiedy pacjent znajduje się w tzw. pozycji wąchania, czyli ma głowę wysuniętą do przodu. Jeśli te działania nie zdają egzaminu, lekarz przechodzi do bardziej zaawansowanych metod zahamowania krwawienia. W zależności od źródła i obfitości krwawienia może zastosować:

• Podżeganie punktowe źródła krwawienia - termiczne lub chemiczne za pomocą azotanu srebra,
• Tamponadę przednią - polegającą na szczelnym założeniu do jamy nosowej specjalnego setonu gazowego, a następnie sprawdzeniu od strony jamy ustnej, czy nie ma krwawienia z tylnej części jamy nosowej do gardła. Zabieg ten wymaga znieczulenia miejscowego, a sama tamponada jest zazwyczaj usuwana po 2 dobach,
• Tamponadę tylną - może być konieczna w przypadku masywnych krwawień. Jest najczęściej zakładana w znieczuleniu ogólnym i wymaga hospitalizacji. Polega na założeniu do tylnej części jamy nosowej specjalnego tzw. tamponu Bellocqa, który ma za zadanie zahamować krwawienie. Jest on usuwany po 2 - 4 dniach.

W trakcie diagnostyki przyczyny krwawienia z nosa u dziecka niezwykle ważną rolę odgrywa wywiad lekarski. Odpowiedzi na zadawane przez lekarza pytania już na tym etapie pomagają w wykluczeniu części potencjalnych przyczyn, dlatego warto, by opiekunowie dziecka wcześniej się do niego przygotowali. Lekarz może zapytać o to: 

• Czy podobne epizody krwawienia występowały już w przeszłości?
• Czy dziecko doznało jakiego urazu, który mógłby wywołać krwawienie z nosa?
• Czy możliwa jest obecność jakiegoś ciała obcego w jego przewodach nosowych?
• Czy dziecko jest obecnie lub było w niedawnym czasie przeziębione lub ma katar sienny?
• Czy rodzice zauważyli, że dziecko ma skłonność do nadmiernego siniaczenia?
• Czy zdarzały się krwawienia z innych okolic ciała?
• Czy dziecko choruje na jakieś choroby przewlekłe lub przechodziło w niedawnym czasie jakieś zabiegi laryngologiczne?
• Czy dziecko przyjmuje jakieś leki?
• Czy dziecko dłubie w nosie?

Krwawienie z nosa pojawiające się u dziecka przed ukończeniem 2. roku życia zawsze wymaga pogłębienia diagnostyki w kierunku współistniejących chorób układowych, które mogą być za nie odpowiedzialne.

Pojawienie się wydzieliny z nosa podbarwionej krwią u dziecka w czasie infekcji górnych dróg oddechowych jest częstą przyczyną niepokoju rodziców. Jeśli u Twojego dziecka wystąpił katar z krwią, postępuj tak jak zwykle, podając mu preparaty łagodzące objawy przeziębienia:

• Tabletki przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen lub paracetamol, w razie podwyższenia temperatury ciała powyżej 38,5°C,
• Tabletki na katar,
• Syrop na kaszel suchy, w razie suchego kaszlu u dziecka,
• Syrop na kaszel mokry, w razie mokrego kaszlu u dziecka - nie podawaj przed snem.

W celu wzmocnienie ściany naczyń krwionośnych błony śluzowej nosa możesz również zastosować preparaty witaminowe zawierające w swoim składzie witaminę C i witaminę K. Katar z krwią może być objawem nie tylko przeziębienia, ale również alergii u dzieci. Wówczas zaleca się leczenie za pomocą doustnych leków przeciwhistaminowych oraz kropli do nosa na alergię.

Podsumowanie

Krwawienie z nosa to częsta przypadłość, która może dotyczyć również dzieci. Najczęściej ma niewielkie nasilenie, a do jego opanowania wystarczająca okazuje się pomoc udzielona w prawidłowy sposób przez opiekunów. Jednak, jeśli postępowanie to zawiedzie, konieczna jest pilna pomoc lekarska. Powtarzające się krwawienia z nosa, nawet o niewielkim nasileniu, wymagają diagnostyki laryngologicznej.

Źródła:

1. G. Cebula, J. Ciećkiewicz, Krwawienie z nosa, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.23., [dostęp 15.03.23 r.]
2. P. Kwast, L. Zawadzka-Głos, Krwawienia z nosa u dzieci - przyczyny i postępowanie, http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2015/11/np_2015_083-086.pdf, [dostęp 15.03.2023 r.]
3. E. B. Karchier, Krwawienie z nosa - stan nagły o zróżnicowanej etiologii, https://podyplomie.pl/stanynaglepodyplomie/37771,krwawienie-z-nosa-stan-nagly-o-zroznicowanej-etiologii, [dostęp 15.03.2023 r.]