Zapalenie płuc u dzieci: objawy to duszność i drżenie skrzydełek nosa

Kaszel, gorączka i duszność u dziecka to bardzo niepokojące objawy. Czy mogą one jednak oznaczać zapalenie płuc? Bakteryjna postać choroby ma bardzo charakterystyczne objawy, takie jak duszność czy drżenie skrzydełek nosa. Zobacz, jak rozpoznać zapalenie płuc u dzieci i kiedy udać się do lekarza. 

Jak rozpoznać zapalenie płuc u dziecka?

Zapalenie płuc to stan, w którym tkanka płucna, w tym pęcherzyki, naciskane są przez komórki stanu zapalnego. Co jest powodem zapaleń płuc u dzieci? Odpowiedź na to pytanie nie jest wcale taka prosta! To, co wywołuje zapalenie płuc, w dużej mierze zależy od wieku dziecka. Noworodki i  niemowlęta do 3. miesiąca życia najczęściej chorują na bakteryjne zapalenia płuc wywołane przez patogeny takie jak paciorkowce z grupy B, E. coli czy gronkowce.  Starsze niemowlęta i dzieci między 2. i 3. rokiem życia częściej atakuje wirusowe zapalenie płuc.

Wirusowe zapalenie płuc u dzieci

Wirusowe zapalenie płuc u dzieci najczęściej powodują wirusy RS, grypy, paragrypy i adenowirusy. Początek choroby to zwykle klasyczne objawy lekkiej infekcji dróg oddechowych. Dziecko kaszle, dokucza mu katar, a jego spojówki pieką i są zaczerwienione. W przebiegu wirusowego zapalenia płuc gorączka albo nie występuje w ogóle, albo jest niewielka.

Po kilku dniach Twoje dziecko może mieć mocniejsze napady kaszlu i duszności. Żeby postawić diagnozę zapalenia płuc o podłożu wirusowym, najczęściej konieczne jest wykonanie badania RTG klatki piersiowej i badania wirusologicznego. Najmłodsi pacjenci wymagają hospitalizacji, aby lekarz stale monitorował rozwój choroby i podawał leki dożylnie.

Bakteryjne zapalenie płuc

Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinka zapalenia płuc, to jedna z bakterii, która najczęściej powoduje zapalenie płuc u dziecka. Objawy mogą pojawić się u dzieci ze wszystkich grup wiekowych. Najczęściej jednak chorują maluchy poniżej 6. roku życia. Bakteryjne zapalenie płuc u dziecka objawia się bardzo charakterystycznie, a symptomy trudno przeoczyć.

Początek jest zwykle nagły – tak naprawdę dziecko idzie spać zdrowe, a po kilku godzinach budzi się chore. Gorączka jest wysoka, może przekraczać nawet 40 stopni C! Oprócz tego dziecku dokuczają silne dreszcze i kaszel, a starsze dzieci mogą też skarżyć się na ból w klatce piersiowej. Duszność, czyli trudność w nabraniu powietrza, objawia się tak zwanym zaciąganiem międzyżebrzy, poruszaniem skrzydełek nosa i stękaniem wydechowym – wszystkie te symptomy są bardzo niepokojące. Maluch wygląda na bardzo chorego, jest słaby, nie ma apetytu, może mieć sine usta (oznaka zmniejszonego utlenowania krwi).

Typowe objawy zapalenia płuc u dziecka to również przyspieszony i spłycony oddech. W przeciwieństwie do infekcji wirusowej, w której zmiany na zdjęciu RTG są rozsiane, bakteryjne zapalenie płuc najczęściej dotyczy jednego płata płuc. 

Przeczytaj także: Zapalenie płuc – znasz objawy? Nie pomyl go z grypą!

Czy istnieje bezobjawowe zapalenie płuc? Atypowe zapalenie płuc u dzieci

To, ile czasu rozwija się zapalenie płuc, w dużej mierze zależy od przyczyny choroby. Zapaleniu płuc niemal zawsze towarzyszą jakieś symptomy. Ciekawym tematem są tak zwane atypowe zapalenia płuc, wywołane przez wirusy oddechowe i bakterie Chamydia pneumoniae i Mycoplasma pneumoniae. Zapalenie płuc u dzieci ma w tym przypadku objawy w postaci silnego kaszlu i świszczącego oddechu. Ten typ choroby ma skryty początek – jest to zapalenie płuc u dziecka bez gorączki, a więc jest dość podstępne. To może uśpić Twoją czujność rodziców. Atypowemu zapaleniu płuc mogą też towarzyszyć takie objawy jak bóle mięśni, osłabienie czy bóle głowy. 

Farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„Bezobjawowe zapalenie płuc jest trudne do zdiagnozowania, a jego objawy są niejednoznaczne. Czasem po osłuchaniu dziecka lekarz zleca jeszcze dodatkowe badania, takie jak m.in. RTG klatki piersiowej, tomografię komputerową, morfologie, czy badanie CRP”. 

Zapalenie płuc u dziecka – kiedy do szpitala? 

Zapalenie płuc u dziecka jest zawsze bardzo poważnym stanem. Pamiętaj, że każda, nawet najbardziej błaha infekcja dróg oddechowych, może przerodzić się w zapalenie płuc. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć zapalenie płuc, porozmawiaj o tym z lekarzem. Choroba rozwija się dużo szybciej u dzieci niż u dorosłego. 

Farmaceutka Irmina Turek kontynuuje:

„Kiedy u malucha pojawia się kaszel i gorączka, udaj się do pediatry. Tylko lekarz na podstawie wywiadu i osłuchania malucha wie, jak rozpoznać zapalenie płuc u dziecka. W cięższych przypadkach, lub u bardzo małych dzieci, lekarz może zalecić hospitalizację. Jeśli pojawi się duszność czy problemy z oddychaniem, niezwłocznie udaj się do szpitala”.

Przeczytaj również: Atak kaszlu w nocy u dziecka – co robić?

Objawy zapalenia płuc u dzieci – jak je zwalczać?

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

„W sytuacji wzrostu temperatury, zastosuj leki przeciwgorączkowe dla dzieci. Są to preparaty na bazie paracetamolu lub ibuprofenu. Znajdziesz je w aptekach w formie syropów, kropli, czopków lub granulatów do rozpuszczenia w wodzie. Na każdym leku tego typu widnieje odpowiednia tabela, dzięki której dowiesz się, jaka ilość preparatu będzie odpowiednia w zależności od wagi ciała dziecka i co ile godzin podawać kolejne dawki. Jeśli gorączka nawraca szybko po podaniu leku, dopuszcza się stosowanie preparatów z paracetamolem i ibuprofenem równolegle – tak, aby skutecznie obniżyć temperaturę. 

Pamiętaj, aby dbać o nawodnienie dziecka. Do wody dodaj też elektrolity, aby wspomóc jej właściwości nawadniające. Nie przegrzewaj nadmiernie pomieszczenia, w którym znajduje się maluch. Przy zapaleniu płuc u dzieci optymalna temperatura pomieszczenia to około 19-20°C. Co jakiś czas wietrz pomieszczenie. Ułatwi to oddychanie osłabionemu dziecku. Jeśli dziecko odkrztusza wydzielinę, lekarz może zalecić syrop na kaszel dla dzieci, który rozrzedzi flegmę i umożliwi jej odkrztuszenie – jest to główna dolegliwość, z jaką zmagają się chorzy na zapalenie płuc.

Objawy u dzieci powinny być leczone w odpowiednich warunkach do rekonwalescencji. Dziecko musi dużo pić, przebywać w łóżku i wypoczywać. Dym tytoniowy pogarsza duszności i problemy z oddychaniem – izoluj pociechę przed tą substancją!

U dzieci z ciężkim przebiegiem zapalenia płuc, w warunkach szpitalnych może zostać zastosowana tlenoterapia, aby poprawić saturację malucha. W zapaleniu płuc o podłożu bakteryjnym najczęściej stosowane są antybiotyki”.

Sprawdź też, na czym polega zapalenie płuc u osób starszych – jak rozpoznać, leczyć i zapobiegać? 

Zapalenie płuc u dzieci – ile trwa i czy można je całkowicie wyleczyć?

Farmaceutka Irmina Turek kontynuuje:

„To, ile dokładnie trwa zdrowienie malucha, zależy w dużej mierze od dokładniej przyczyny zapalenia płuc. Istotne jest też to, jak ciężko przebiega choroba – leczenie lekkiej dolegliwości ogranicza się nawet do tygodnia, a w cięższe sytuacje wymagają paru tygodni. 

Jeśli zapalenie płuc u dziecka przebiega bez powikłań, po terapii jest całkowicie wyleczone i nie pozostawia żadnych niechcianych następstw. Oczywiście w bardziej złożonym przebiegu również dochodzi do całkowitego wyleczenia choroby i regeneracji układu oddechowego. Jednak sporadycznie u dziecka mogą pozostać problemy z układem oddechowym, które będą wymagały dalszej, regularnej kontroli i ewentualnego leczenia. W skrajnych przypadkach zachodzi konieczność częściowego usunięcia fragmentu płuca, jeśli doszło do zmian martwiczych na skutek zapalenia”. 

Zobacz, czym jest zapalenie opłucnej.

Zapalenie płuc u dziecka – profilaktyka. Co na nawracające zapalenie płuc u dziecka?

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

„Aby zmniejszyć szanse na złapanie zapalenia płuc u dziecka, przestrzegaj zasad higieny, szczególnie w kontakcie z najmłodszymi niemowlętami. Zaleca się też wykonywanie u dzieci planowych szczepień ochronnych. Dziecko nie powinno mieć kontaktu z dymem tytoniowym i innymi zanieczyszczeniami powietrza, jakie mogą się pojawić w jego otoczeniu. Niebezpieczne substancje w powietrzu osłabiają naturalną obronę układu oddechowego i sprawiają, że płuca są bardziej podatne zarówno na infekcje wirusowe, jak i bakteryjne. Na odporność maluchów korzystnie wpływa karmienie piersią.

Jeśli zapalenie płuc u malucha pojawia się po raz kolejny, niezbędna jest dodatkowa diagnostyka w kierunku innych chorób, które mogą doprowadzać do takiego stanu. Konieczne jest dokładne określenie podłoża występowania stanu zapalnego (jaki rodzaj infekcji). Upewnij się też, czy dziecko nie ma chorób związanych z zaburzeniami odporności lub układem oddechowym. Do takich nawracających zapaleń płuc prowadzą choroby takie jak mukowiscydoza, refluks żołądkowo-przełykowy, choroby alergiczne, wady wrodzone układu oddechowego, czy układu krążenia”.

Dowiedz się więcej: Nawracający kaszel u dziecka − kiedy może niepokoić?

Dziecięce zapalenie płuc – nie ignoruj objawów!

Nigdy nie lekceważ dokuczliwego kaszlu, kataru i gorączki u Twojego dziecka. Nieleczone zapalenie płuc może wywołać poważne konsekwencje zdrowotne związane z układem oddechowym. Upewnij się, że maluch wypija odpowiednią ilość płynów oraz wypoczywa. Jeśli zapalenie płuc u dziecka przebiega łagodnie, może być leczone w domu. Aby ustalić przyczynę choroby i dobrać optymalną terapię, skonsultuj się z pediatrą. 

Źródła:

1. Szczawińska-Poplonyk A., Bręborowicz A., Szczepienia ochronne w profilaktyce zakażeń układu oddechowego u dzieci. Terapia, 2012,
2. Bielecka T., Feleszko W., Ziółkowski J., Przewlekły kaszel u dzieci - kiedy do specjalisty?, Pediatria po dyplomie, 2012,
3. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2013,
4. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L., Farmakologia Goodmana i Gilmana, Czelej, 2007.