Ashwagandha – właściwości lecznicze i działanie

6. 12. 2021 · Michał Mazik · 9 minut czytania

Ashwagandha (Withania somnifera), potocznie nazywana żeń-szeniem indyjskim należy do najcenniejszych darów natury stosowanych na wiele różnorodnych dolegliwości. Ze względu na szerokie zastosowanie i dostosowywanie się do indywidualnych potrzeb organizmu zalicza się ją do grupy ziół adaptogennych. Jak i kiedy ją stosować?

Ashwagandha co to jest? Krótka charakterystyka i zarys historii

Ashwagandha (syn. witania ospała) należy do najważniejszych gatunków ziół wykorzystywanych w medycynie ajurwedyjskiej. Na terenie Indii już w czasach starożytnych stosowano ją w celach regeneracyjnych i wzmacniających. Jej działanie porównywano nawet do eliksirów młodości. W celach leczniczych używano korzeń, rzadziej owoce i liście. Tak zostało do dziś. Jej nazwa pochodzi z języka sanskryckiego i oznacza koński.

  • Roślina jest niskim, niezdrewniałym półkrzewem wydzielającym specyficzny zapach.
  • Cechą charakterystyczną są także krótkie, srebrzyste włoski pokrywające nadziemne organy.
  • Liście są eliptyczno- lub szerokojajowate, o długości 4-10 cm i szerokości 2-7 cm.
  • Korzenie są długie, bulwiaste, szarozielone.
  • Kwiaty są drobne, niepozorne, gwiazdkowate.
  • Owocem jest czerwona jagoda o średnicy 5-8 mm.
  • Kwitnienie przypada na wiosnę i lato (zależnie od rejonu występowania).

Sprawdź również, jakie właściwości lecznicze ma czarna porzeczka.

 

Podstawowe informacje o ashwagandha
Znany także jako: Witania ospała, żeń-szeń indyjski
Zastosowanie i działanie:Poprawia odporność, wspomaga pamięć i koncentrację, zwiększa libido, obniża poziom cukru, działa antystresowo
Ashwagandha a alergia: Możliwe alergie skórne, pieczenie i swędzenie
Ciąża i karmienie piersią: Niewskazane

 

Ashwagandha działanie lecznicze

Witania ospała to skarbnica związków aktywnie czynnych, ma szerokie spektrum właściwości leczniczych i tym samym jej działanie jest wieloobszarowe. Do tej pory wyekstrahowano 35 składników aktywnych, głównie należących do alkaloidów i witanolidów.

 

Grupa związków biologicznie czynnych w ashwagandha
Alkaloidy:anaferyna, somnina, cholina, witanina, somniferyny, tropina, somniferynina, pseudowitanina, witananina, pseudotropina, kuskohigryna, izopeletieryna
Flawonoidy:kwercetyna, 3-O-rutynozyd 6,8-dihydroksykemferol oraz jej 3-O-rutynozydo-7-O-glukozyd
Witanolidy:witaferyna A, witanolidy A-Y, witadomniferyna A,, witasomidienon, witanon oraz witasomniferole A-C
Inne:saponiny, kumaryny (skopoletyna), kwas chlorogenowy, β-sitosterol, witanol, somnitol,  glikozydy sterolowe, glikowitanolidy, żywice, lipidy, węglowodany, fitosterole oraz kwasy tłuszczowe

 

Ashwagandha najważniejsze właściwości prozdrowotne

  • Działanie przeciwbakteryjne - ashwagandha wykazuje aktywność przeciwbakteryjną na bakterie Gram-dodatnie (m.in. Staphylococcus aureus oraz Enterococcus spp) oraz w Gram-ujemne (Escherichia coli, Salmonella typhimurium, Proteus mirabilis, Citrobacter freundii, Pseudomonas aeruginosa i Klebsiella pneumoniae). Dlatego roślinę warto stosować nie tylko przeciw infekcjom, ale także wspomagająco w leczeniu wielu groźnych chorób. Jednocześnie działa przeciwzapalnie. Sprawdź tabletki przeciwbólowe.
  • Działanie przeciwpasożytnicze leki naturalne oparte na witanii hamują rozwój Leishmania donovani, odpowiedzialnych za leiszmaniozę.
  • Działanie przeciwcukrzycowe ashwagandha jest stosowana jako środek przeciw cukrzycy. Regularne korzystanie z suplementów reguluje poziom cukru w moczu, glukozo-6-fosfatazy, cukru we krwi oraz zawartość glikogenu w tkankach. Sprawdź preparaty regulujące poziom cukru.
ashwagandha - na co działa? jak leczy?
  • Działanie antystresowe ashwagandha na stres działa skuteczniej od wielu innych naturalnych środków. Za takie właściwości odpowiadają m.in. glikowitanolidy.
  • Zwiększenie płodności u mężczyzn ekstrakty z korzenia pobudzają produkcję plemników, a przy tym zwiększają libido.
  • Poprawa koncentracji i zdolności zapamiętywania pod tym względem roślina ma podobne działanie co żeń-szeń chiński (dlatego m.in. jest potocznie nazywana żeń-szeniem indyjskim). Poznaj tabletki i witaminy z żeń-szeniem.
  • Wzmocnienie układu odpornościowego wynika to z działania przeciwdrobnoustrojowego, ale także ze zwiększania tolerancji organizmu na niekorzystne warunki zewnętrzne.
  • Obniża poziom złego cholesterolu, czyli LDL.
  • Pomaga na bezsenność związki zawarte w roślinie uspokajają, relaksują, pomagają w zaśnięciu i poprawiają jakość snu. W Indiach witania ospała jest podstawowym składnikiem (i jednym z najważniejszych obok waleriany) mieszanki na zasypianie. Sprawdź tabletki na zasypianie.
  • Ashwagandha a tarczyca wspiera organizm w przypadku występowania niedoczynności (tzw. utajonej). Powoduje spadek stężenia TSH (tyreotropiny), a wzrost T3 (trijodotyroniny) i T4 (tyroksyny). Stosowanie nie jest natomiast wskazane przy występowaniu innych schorzeń tarczycy.

Suplementy oparte na bazie ashwagandhy mogą być także stosowane zewnętrznie, np. w formie maści i okładów. W ten sposób walczy się z bólem, m.in. przy zapaleniu stawów.

 

    Ashwagandha w kuchni

    Ashwagandha w kuchni nie jest rozpowszechniona, ale nadaje się do przyprawiania niektórych potraw i napojów. Stosuje się wysuszony, drobno zmielony korzeń, który ma lekko gorzkawy smak. Można go dodawać do zup i sosów. Nadaje się jako posypka do kanapek oraz dodatek do kawy. Ashwagandha i herbata to również dobre połączenie. W zasadzie można używać jej podobnie jak zmielony imbir. Zaleca się dodawać przyprawę pod koniec przygotowywania potraw, które są poddawane obróbce termicznej. Wtedy straci mniej ze swoich dobroczynnych właściwości.

    ashwaganda - właściwości prozdrowotne

    Ashwagandha w kosmetyce

    Ashwagandha jest stosowana w formie naturalnych kosmetyków lub jako dodatek do kremów do twarzy, szamponów, odżywek. Pozytywnie wpływa na kondycję skóry, silnie odżywiając ją i oczyszczając. Ogranicza procesy starzenia. Warto ją dodawać do kremów i przyrządzać maseczki.

    Ashwagandha - jak stosować?

    Witanię ospałą można kupić w różnorodnej formie: od fragmentów korzeni, po zmielony korzeń w proszku. Ponadto można nabyć suplementy w postaci ekstraktów, saszetek i kapsułek. Te ostatnie są najwygodniejsze w użyciu. Nie wymagają specjalnego przygotowania, można mieć je zawsze pod ręką. Natomiast proszek i ekstrakty nadają się nie tylko do leczniczego stosowania, ale stanowią również dobry dodatek do kosmetyków i potraw.

    • Szacuje się, że dzienna dawka nie powinna przekraczać 6 g.
    • W przypadku ekstraktów zwraca się uwagę na procentową zawartość witanoidów (często wynosi 5%). Początkowo zaleca się stosować 300-500 ml ekstraktu, po kilku tygodniach można go zwiększyć do ok. 1000 ml.
    • Dokładne dawkowanie zależy także od efektu, który chcemy osiągnąć, wieku, wagi oraz indywidualnej specyfiki organizmu. Dlatego w razie wątpliwości przyjmowanie ashwagandhy warto skonsultować z lekarzem. Najbezpieczniejsze jest jednak stosowanie minimalnych dawek.

    Uwaga! Ashwagandha powinna być przyjmowana wyłącznie przez osoby dorosłe.

    Ashwagandha - rano czy na noc warto ją stosować?

    Pora stosowania zależy głównie od rodzaju uzyskiwanego efektu. Rano suplementy przyjmuje się dla zwiększenia poziomu energii i lepszej koncentracji. Wieczorem i nocą ashwagandha pomaga w zrelaksowaniu i zaśnięciu.

    ashwagandha - jak spożywać?

    Ashwagandha przeciwwskazania i skutki uboczne

    Ashwagandha należy do silnie działających leków naturalnych, dlatego należy przyjmować ją ostrożnie. Może wchodzić w interakcje z lekami. Jeśli chodzi o skutki uboczne jej stosowania, może wystąpić reakcja alergiczna, np. zmiany skórne, swędzenie i pieczenie.

    Sprawdź informacje na temat interakcji leków z alkoholem.

    Przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy w przypadku tradycyjnego leczenia

    W szczególności należy unikać jej stosowania przy przyjmowaniu leków na tarczycę (inne dolegliwości niż niedoczynność), leków o działaniu ośrodkowych (np. antydepresyjne), leków na nadciśnienie. Powinny ją także unikać osoby borykające się z wrzodami żołądka.

    Ashwagandha w ciąży

    Nie powinna być stosowana. Przeciwwskazaniem jest także karmienie piersią.

    Ashwagandha a tabletki antykoncepcyjne

    Nie ma dowodów, które wykazałyby, że roślina w jakiś sposób wpływa na skuteczność antykoncepcji.

    Ashwagandha a alkohol

    Nie wykazano zależności.

    ashwagandha i jej wpływ na zdrowie

    Po jakim czasie działa ashwagandha?

    Zależy to od indywidualnych cech organizmu; wiele rezultatów (np. działanie relaksujące i antystresowe) uzyskuje się po 2-3 kwadransach od spożycia. Na bardziej długotrwałe i zauważalne efekty trzeba poczekać kilka tygodni.

    Ashwagandha - jak długo stosować?

    Ashwagandhę w trybie codziennym można stosować do 3 miesięcy, potem należy zrobić 1-2 miesięczną przerwę, następnie kurację można wznowić.

    Ashwagandha - z czym nie łączyć?

    Przede wszystkim nie powinno się jej łączyć z lekami na tarczycę, nadciśnienie oraz lekami o działaniu odśrodkowym.

    Ashwagandha - co daje?

    Ashwagandha to roślina lecznicza o wszechstronnym działaniu, sprawdza się zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Najczęściej korzysta się z niej na poprawę odporności, pamięci i koncentracji.

    Z ashwagandhą za pan brat podsumowanie

    Witania ospała to silny, naturalny lek, który sprawdza się zarówno w profilaktyce (przeciw chorobom), jak i doraźnie. Warto ją włączyć do codziennej suplementacji, a nawet wykorzystywać w kuchni. 

     

    Źródła:

    1. Singh, N.; Bhalla; M.; Jager, P. D.; & Gilca, M.; An Overview on Ashwagandha: A Rasayana (Rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines; 2011 8(5 Suppl); 208213.
    2. Matczak M.; Rosińska K., Michel P.; Withania somnifera (ashwagandha, indyjski żeń-szeń) wskazania tradycyjnej ajurwedy w świetle współczesnych badań klinicznych; Farmacja Polska; 2017; 73 (7): 410417.
    3. Połumackanycz M.; Forencewicz A.; Wesołowski M.; Viapiana A.; Ashwagandha (Withania somnifera) roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych; Botanika Farmaceutyczna, Tom 76, 8/2020.
    4. Ziauddin Z.; Phansalkar N.; Patki P.; Diwanay S.; Patwardhan B.; Studies on the immunomodulatory effects of Ashwagandha, Journal of Ethnopharmacology, 1996, tom 50, , str: 69-76.

      Więcej artykułów na ten temat

      O autorze
      Michał Mazik
      Michał Mazik
      Jestem pasjonatem roślin – zarówno tych ozdobnych, jak i leczniczych. Ukończyłem studia ogrodnicze ze specjalizacją roślin przyprawowych i leczniczych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Wydałem kilkadziesiąt książek branżowych, w tym kilka związanych z ziołolecznictwem i naturalnymi metodami leczenia („Zioła w kuchni”, „Zioła w ogrodzie i domu”, „Zdrowie z ogrodu”, „Dary pszczół”). Przez ponad dekadę pracowałem jako ekspert miesięcznika „Zdrowie”. Należę do tej grupy szczęśliwców, którzy połączyli zainteresowania z pracą.
      Przeczytaj więcej od tego autora
      O autorze
      Michał Mazik
      Michał Mazik
      Jestem pasjonatem roślin – zarówno tych ozdobnych, jak i leczniczych. Ukończyłem studia ogrodnicze ze specjalizacją roślin przyprawowych i leczniczych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Wydałem kilkadziesiąt książek branżowych, w tym...
      Przeczytaj więcej od tego autora