Pierwsza miesiączka – w jakim wieku się pojawia i jak przygotować się na pierwszy okres?

Pierwsza miesiączka to bez wątpienia bardzo ważne wydarzenie w życiu każdej dojrzewającej nastolatki. Krwawienie jest wynikiem zmian hormonalnych, które zachodzą w błonie śluzowej macicy. Świadome podejście do tematu pozwoli odpowiednio przygotować się na ten moment. Dowiedz się, co warto wiedzieć na temat pierwszego okresu!

Jakie są objawy przed pierwszą miesiączką?

Pierwsza menstruacja wiąże się z naturalnymi zmianami nie tylko fizycznymi, ale także psychologicznymi i emocjonalnymi. Zanim pojawi się krwawienie, w sylwetce zachodzą widoczne zmiany związane ze zjawiskiem tzw. skoku pokwitaniowego. Nastolatka szybko rośnie, na wzgórku łonowym i pod pachami pojawiają się pierwsze włoski, brodawki sutkowe stają się wypukłe, a piersi większe. Można zaobserwować także zaokrąglenie linii bioder i ramion. Wiele dziewcząt w tym okresie zmaga się z nadmierną potliwością i trądzikiem. Jednym z charakterystycznych objawów zbliżającej się pierwszej miesiączki jest pojawienie się upławów na bieliźnie – to efekt wzrostu poziomu estrogenów.

Na krótko przed samą miesiączką pojawiają się zwiastuny zbliżającego się okresu. Do najbardziej charakterystycznych należą:

• Bóle i skurcze w dole brzucha i dolnym odcinku pleców (bóle menstruacyjne),
• Ból piersi przed okresem,
• Nudności i wymioty,
• Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – jego charakterystycznymi symptomami są: nerwowość, rozdrażnienie, wahania nastroju oraz zwiększony apetyt na słodkie przekąski,
• Zwiększenie masy ciała poprzez zatrzymanie wody w organizmie,
• Ból głowy (migrena miesiączkowa).

Kiedy miesiączka zacznie pojawiać się regularnie, rozpoznawanie powyższych objawów będzie łatwiejsze.

W jakim wieku pierwsza miesiączka?

Pierwsza miesiączka, fachowo nazywana menarche, rozpoczyna pierwszy cykl menstruacyjny. Pojawia się najczęściej między 11., a 14. rokiem życia. Nie są to jednak sztywne normy wiekowe. Niektóre z dziewcząt doświadczają krwawienia nieco wcześniej lub później. Duży wpływ mają na to:

• Uwarunkowania genetyczne – dziewczęta często zaczynają miesiączkować w podobnym czasie, co ich mamy,
• Masa ciała – nastolatki z nadwagą i otyłością miesiączkują wcześniej,
• Czynniki ekonomiczne i środowiskowe – uważa się, że nadmierna ilość konserwantów w produktach spożywczych, a także zanieczyszczone powietrza sprawiają, że nastolatki zaczynają miesiączkować w coraz młodszym wieku.

Jeśli okres pojawi się przed 9. lub po 15. roku życia, warto skonsultować się z ginekologiem. Może to być związane np. z zaburzeniami w gospodarce hormonalnej lub wrodzonymi wadami narządów rodnych. Oczywiście wczesne i późne rozpoczęcie miesiączkowanie nie musi w każdym przypadku świadczyć o nieprawidłowościach. Specjalista po przeprowadzeniu wywiadu i wykonaniu odpowiednich badań uzna, czy należy wdrożyć leczenie.

Jak wygląda pierwsza miesiączka?

Pierwsza menstruacja może mieć różny kolor: od jasnej czerwieni, przez intensywną, po bordową lub brązową. Zbyt obfite i długotrwałe miesiączki lub występujące plamienie po okresie to sygnał, że należy zgłosić się do lekarza.

Ile trwa pierwsza miesiączka?

Pierwszy okres zwykle trwa z reguły od 3. do 7. dni. Początkowe miesiączki u wielu dziewcząt mogą nie mieścić się w tych ramach czasowych, co wynika z niedojrzałej gospodarki hormonalnej. Należy mieć świadomość, że pierwsze miesiączki bywają nieregularne i nie jest to powód do zmartwień. U wielu nastolatek kolejna miesiączka pojawia się dopiero po kilku miesiącach od pierwszego krwawienia. Normalizacja cyklu może potrwać około 2 lat. Wraz z upływem czasu poziom hormonów normalizuje się i menstruacja zaczyna występować systematycznie.

Czy pierwsza miesiączka jest obfita?

Obfitość pierwszego krwawienia jest kwestią indywidualną. Wiele dziewcząt zauważa podczas pierwszego okresu jedynie śladowe ilości krwi lub niewielkie brązowe przebarwienia. Jednak u niektórych nastolatek okres może być obfity.

Jak przygotować nastolatkę na pierwszą miesiączkę?

Ważnym elementem jest rozmowa i wytłumaczenie dziewczynce prostymi słowami, jakie zmiany zachodzą w jej ciele. Pozwoli to łatwiej zrozumieć objawy, których doświadcza a tym samym świadomie przejść przez proces dojrzewania.

• Równie istotne jest omówienie dostępnych środków higienicznych, które może wykorzystać w trakcie krwawienia menstruacyjnego.
• Warto zawczasu przygotować dla dziewczynki tzw. zestaw ratunkowy, który będzie mogła nosić ze sobą w plecaku i zabierać na wyjazdy. Najlepiej wyposażyć go w podpaski, chusteczki do higieny intymnej oraz tabletki na bóle menstruacyjne.
• Istotny jest także aspekt higieny osobistej i mycia okolic intymnych. To dobry moment, aby zaznajomić dorastającą nastolatkę z żelem do higieny intymnej.
• Świetną pomocą dla miesiączkującej nastolatki jest pokazanie aplikacji, które pomagają w obliczaniu przewidzianej daty kolejnego okresu, a także pokazują średnia długość cyklu.

Wśród produktów na pierwszy okres do wyboru masz kilka form ochrony.

• Najczęstszym wyborem są podpaski. Na rynku znajdziemy wiele modeli tych środków higienicznych dedykowanych młodym dziewczynom, które często wyróżniają się ciekawymi zapachami i wyglądem opakowanie. Mogą mieć różne stopnie chłonności oraz kształty. W pierwszych dniach okresu warto wybrać podpaski o chłonności normal lub plus. Na noc dobrze jest sięgnąć po specjalne linie dedykowane stosowaniu podczas snu – podpaski są dłuższe i bardziej chłonne. W ostatnich dniach okresu, kiedy krwi jest znacznie mniej, można wybrać wkładki higieniczne.
• Alternatywą dla podpasek są tampony. Produkty mają wiele zalet – są wygodniejsze podczas aktywności fizycznej, można stosować je także podczas wizyty na basenie (okres a basen). W sieci znajdziemy wiele informacji na temat tego, że podczas pojawienia się pierwszego krwawienia nie wolno korzystać tego typu produktów, ponieważ mogą one spowodować przerwanie błony dziewiczej. To mit. Na rynku znajduje się wiele rodzajów tamponów i nawet podczas pierwszego okresu można ich swobodnie używać. Jednak zakładanie tamponów wymaga wprawy, dlatego nie każda dziewczynka początkowo daje sobie z nimi radę. Warto więc wybierać tampony ze specjalnym aplikatorem dedykowane dla nastolatek.
• W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się kubeczki menstruacyjne – silikonowe pojemniczki w kształcie kieliszka. To najnowsza alternatywa dla tamponów lub podpasek. Podczas miesiączki kubeczek wprowadza się do pochwy, aby zbierał krew. Dowiedz się, jak działa kubeczek menstruacyjny.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, które produkty higieniczne sprawdzą się najlepiej w przypadku pierwszej miesiączki. Warto pokazać nastolatce wszystkie rozwiązania i pozwolić, aby je wypróbowała.

Podsumowanie

Temat okresu wiąże się z wieloma mitami i stereotypami, dlatego ważne jest, aby korzystać ze sprawdzonych źródeł informacji. Rozmowy na temat dorastania i dojrzewania warto prowadzić już od najmłodszych lat. Wiedza i świadomość tego, co dzieje się podczas pierwszej miesiączki, z pewnością pomoże dziewczynce świadomie przygotować się do tego wydarzenia.

Źródła:

1. Agnieszka, R. Dębski, A. Długołęcka, Ginekologia dziecięca i dziewczęca, PZWL wyd. Lekarskie, Warszawa, 2016
2. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, Tom 1-2, PZWL, Warszawa 2015
3. Skrzypulec-Plinta, Pierwsze cykle menstruacyjne, Lekarze odpowiadają na wasze pytania, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/94518,pierwsze-cykle-menstruacyjne, [dostęp: 13.09.2023 r.]