Menopauza − co warto wiedzieć o czasie przekwitania?

Menopauza, nazywana także przekwitaniem lub klimakterium, to czas stopniowego przechodzenia z okresu reprodukcyjnego kobiety do starości. Czym się charakteryzuje? Objawy, które najczęściej się z nią kojarzą, to uderzenia gorąca i zlewne poty nocne. Ale tak naprawdę symptomy i konsekwencje menopauzy są znacznie rozleglejsze. Sprawdź, z czym wiąże się przekwitanie i co warto wiedzieć o tym okresie życia.

Menopauza − czym właściwie jest?

Jak definiuje się menopauzę? Co ciekawe, nazywa się nią ostatnie krwawienie miesiączkowe, po którym przez kolejne 12 miesięcy nie pojawiła się już żadna miesiączka. Jest to czas, kiedy aktywność hormonalna jajników wygasa. Warto wiedzieć, że długotrwały brak miesiączki może być także oznaką rozmaitych zaburzeń i nieprawidłowości wymagających odróżnienia od fizjologicznego okresu przekwitania.

Czas menopauzy można podzielić na kilka „podokresów”. Wyróżnia się premenopauzę, perimenopauzę i postmenopauzę.

Sprawdź też leki na menopauzę.

Premenopauzą nazywa się kilkuletni okres przed wystąpieniem ostatniej w życiu kobiety miesiączki. W tym czasie pojawiają się zaburzenia cyklu, choć przybierają one różny stopień i natężenie. Czynność jajników stopniowo zaczyna wygasać, co wiąże się z początkiem zaburzeń hormonalnych oraz metabolicznych.

Perimenopauza to okres okołomenopauzalny. Poprzedza ostatnie krwawienie miesiączkowe i obejmuje kolejne 12 miesięcy po menopauzie.

Postmenopauzą nazywamy natomiast okres życia kobiety, który następuje po menopauzie.

Kiedy zaczyna się menopauza? Objawy mogą pojawić się w różnym wieku

Okres przekwitania nie ma sztywno określonych widełek wiekowych. U większości kobiet pojawia się jednak między 45. a 55. rokiem życia (najczęściej zdarza się w wieku 50 − 51 lat). Wiele różnych czynników wywiera wpływ na wiek wystąpienia menopauzy. Największą rolę przypisuje się genetyce. Szacuje się bowiem, że w niemal 90% przypadków to właśnie one są odpowiedzialne za czas pojawienia się ostatniej miesiączki w życiu kobiety. Klimakterium występuje wcześniej u kobiet, które wcześnie zaczęły miesiączkować. Istotny jest także wiek wystąpienia menopauzy u Twojej mamy i babci − jeśli u nich pojawiła się wcześnie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że u Ciebie będzie podobnie.

Sprawdź też zioła na menopauzę.

Wśród czynników środowiskowych, które mogą wpływać na czas okresu przekwitania, wymienia się palenie papierosów (przyspiesza menopauzę o 1-2 lata), długotrwałe przyjmowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych oraz nadużywanie alkoholu.

Menopauza − objawy fizyczne i psychiczne

Jakie są objawy menopauzy i dlaczego się pojawiają? Przekwitanie to czas dużych zmian hormonalnych w organizmie. Już przed premenopauzą reprodukcja kobiety jest znaczni obniżona. Spada wydzielanie inhibin przez komórki ziarniste jajnika. Wzrasta poziom FSH w surowicy krwi i maleje stężenie estradiolu.

Widocznym „gołym okiem” efektem są zaburzenia cyklu miesiączkowego. Na początku dochodzi zwykle do skrócenia długości cyklu, a później ulega on wydłużeniu. Coraz dłuższe przerwy pomiędzy miesiączkami prowadzą ostatecznie do zatrzymania cyklu miesiączkowego i wystąpienia ostatniej miesiączki w życiu kobiety.

Pierwsze objawy menopauzy mogą obejmować właśnie zmiany i zaburzenia cyklu miesiączkowego. Jak jeszcze objawia się menopauza?

Menopauza − objawy:

• uderzenia gorąca,
• nocne poty,
• uczucie zmęczenia, apatia,
• nadmierna nerwowość, drażliwość,
• obniżenie nastroju, labilność nastroju, stany depresyjne, zaburzenia lekowe,
• pogorszenie koncentracji, zdolności skupienia uwagi oraz pamięci,
• obniżenie funkcji poznawczych,
• zaburzenia snu,
• kołatania serca,
• bóle i zawroty głowy,
• suchość w pochwie, obniżenie libido, utrudnione współżycie (np. ból podczas stosunku płciowego), nawracające stany zapalne pochwy,
• wysiłkowe nietrzymanie moczu, naglące nietrzymanie moczu, wzrost częstości oddawania moczu, nykturia, czyli częste oddawanie moczu w porze nocnej, częstsze infekcje układu moczowego,
• ścieńczenie skóry i spadek jej elastyczności.

Skąd biorą się objawy menopauzy? Winowajcą są oczywiście zmiany hormonalne. Niedobór estrogenów prowadzi do zmian atroficznych w obrębie pochwy i układu moczowego, co bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie układu moczowo-płciowego. Wywiera także wpływ na działanie ośrodkowego układu nerwowego i poziom neuroprzekaźników w mózgu − adrenaliny, dopaminy, serotoniny i opioidów. Efekt to charakterystyczne uderzenia gorąca, które mogą doskwierać nawet ponad 10 lat, uciążliwe poty nocne, zaburzenia snu, obniżenie nastroju czy zaburzenia lękowe. Hipoestrogenizm negatywnie działa na syntezę i ilość kolagenu w skórze, czego wyrazem jest jej ścieńczenie i spadek elastyczności. Sprawdź artykuł: Młodość skóry umiera po 25? Kolagen i jego właściwości.

Długoterminowe konsekwencje menopauzy

Warto mieć na uwadze, że zmiany hormonalne typowe dla menopauzy wywierają także istotny wpływ na układ kostny oraz układ sercowo-naczyniowy. Estrogeny hamują procesy resorpcji tkanki kostnej i pozytywnie wpływają na mechanizmy jej formowania. Duży niedobór estrogenów w okresie menopauzy niekorzystnie działa na gęstość mineralną kości. Konsekwencją jest znaczący wzrost częstości osteoporozy u kobiet po menopauzie, z czym wiąże się zwiększone ryzyko złamań. Dlatego, jeżeli zbliżasz się do okresu menopauzalnego, koniecznie przeczytaj artykuł: Osteoporoza - profilaktyka, objawy i leczenie.

Hipoestrogenizm pozostaje także w istotnej zależności z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Wyraźny wzrost ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego pojawia się kilka lat po menopauzie. Niedobór estrogenów, wzrost poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL, spadek produkcji prostacykliny i obniżenie stężenia tlenku azotu niekorzystnie wpływają na serce i krążenie. Sprawdź też tekst: Jak leczyć zaburzenia lipidowe − czyli co pomoże na wysoki cholesterol?.

Czy menopauzę można leczyć?

Okres przekwitania to nie choroba! To po prostu naturalny etap w życiu każdej kobiety. Dla niektórych pań natura okazuje się łaskawsza i nie odczuwają bardzo nasilonych dolegliwości, ale istnieje grupa pacjentek, dla których objawy klimakterium są ciężkie do zniesienia i istotnie wpływają na jakość ich życia.

Warto więc wiedzieć, że są metody radzenia sobie ze zmianami i objawami, które wywołuje menopauza. Do preparatów stosowanych w terapii zalicza się m.in. hormonalną terapię zastępczą, fitoestrogeny, selektywne modulatory receptora estrogenowego czy bisfosfoniany.

Celem hormonalnej terapii zastępczej jest wyrównanie niedoborów estrogenów, łagodzenie objawów okresu przekwitania i prewencja spadku gęstości kości oraz złamań. Hormonalna terapia zastępcza skutecznie zmniejsza nasilenie uderzeń gorąca, zlewnych potów, zaburzeń snu czy nastroju, ale nie dla wszystkich pań będzie odpowiednia. Poszczególne preparaty, ich dawkowanie i formę zawsze dobiera się indywidualnie dla konkretnej pacjentki.

Sprawdź też, z czego może wynikać krwawienie po menopauzie.

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, które w organizmie ludzkim wywierają działanie podobne do estrogenów. Łagodzą więc nieprzyjemne objawy związane z okresem klimakterium. Selektywne modulatory receptora estrogenowego SERMs wywierają korzystne działanie na tkankę kostną. Wpływ na metabolizm kości i zmniejszenie ryzyka złamań jest także głównym celem stosowania bisfosfonianów.

W przypadku nasilonych objawów (np. zaburzeń nastroju czy niepokojących wyników lipidogramu) konieczne może okazać się kierunkowe leczenie i dodatkowe konsultacje (np. u psychiatry czy kardiologa). W przypadku suchości pochwy i trudności we współżyciu ulgę mogą przynieść odpowiednie preparaty miejscowe.

Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy charakterystyczne dla okresu przekwitania, koniecznie udaj się do swojego ginekologa. Dokładne badanie i rozmowa z pewnością ułatwią Ci wejście w ten etap życia, a (jeśli zajdzie taka potrzeba) odpowiednio dobrane dla Ciebie leczenie pomoże Ci uporać się z dokuczliwymi symptomami i zmianami, które zajdą w Twoim organizmie.

Pamiętaj, że każde krwawienie, które pojawi się po upływie pół roku lub później po wystąpieniu ostatniej miesiączki, zawsze wymaga kontroli u lekarza.

Sprawdź także, jakie zioła na menopauzę można stosować.

Co warto zapamiętać o menopauzie?

Menopauza to naturalny proces związany ze stopniową utratą hormonalnej funkcji jajników. Spadek hormonów produkowanych przez jajniki manifestuje się pojawieniem się objawów i dolegliwości okresu przekwitania. Do charakterystycznych symptomów zalicza się uderzenia gorąca czy nocne poty, ale pamiętaj, że „nietypowe” objawy menopauzy (a raczej po prostu mniej oczywiste objawy) takie jak huśtawki nastrojów czy pogorszenie koncentracji mogą być równie uciążliwe. Okres przekwitania to dobry moment, by udać się na kontrolę do swojego ginekologa, który przedstawi Ci ewentualne możliwości łagodzenia zmian zachodzących w Twoim ciele.

Źródło:

Męczekalski B., Katulski K.: Okres menopauzy. W: Położnictwo i ginekologia, pod red. G. H. Bręborowicza, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015