Schodząca skóra na stopach u dziecka – przyczyny i sposoby leczenia

Zauważyłeś, że skóra na stopach Twojego dziecka nadmiernie się łuszczy? Zastanawiasz się, z czego to wynika? Schodząca skóra na stopach u dziecka może sugerować wiele poważnych chorób, dlatego zdecydowanie nie powinieneś bagatelizować tego objawu. Dowiedz się, jak skutecznie wyleczyć schorzenie i przynieść ulgę dziecku!

Schodząca skóra na stopach u dziecka – przyczyny

Schodzącą skórę na stopach u dziecka powstaje najczęściej w wyniku:

• Uszkodzenia mechanicznego – zwykle przez zbyt ciasne obuwie. Wówczas w miejscach nadmiernego ucisku powstają pęcherze surowicze, a oddzielony w ten sposób naskórek po kilku dniach ulega złuszczeniu,
• Egzemy (wyprysku atopowym) – to ogólne określenie zmian zapalnych skóry, w postaci zaczerwienienia, łuszczenia, pieczenia oraz świądu, które mogą być spowodowane zarówno przez atopowe zapalenie skóry, jak i alergię kontaktową. W przypadku tej ostatniej ograniczają się do miejsca kontaktu z alergenem, najczęściej grzbietowej powierzchni stóp. Natomiast w atopowym zapaleniu skóry zmiany chorobowe, poza stopami, mogą występować również w innych obszarach ciała i np. odpowiadać za suchość dłoni u dziecka,
• Młodzieńczej dermatozy podeszew stóp – to schorzenie typowe dla dzieci, które nierzadko chorują na atopowe zapalenie skóry. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest nadpotliwość stóp, a także noszenie nieprzewiewnego obuwia oraz skarpet wykonanych z materiałów syntetycznych. W następstwie uszkodzenia warstwy rogowej naskórka dochodzi do powstania licznych mikrouszkodzeń. Skóra staje się czerwona, w niektórych miejscach nadmiernie wygładzona i błyszcząca, natomiast w innych obszarach spękana i łuszcząca. Co ważne grzbietowe powierzchnie stóp oraz przestrzeń między palcami nie są wolne od zmian chorobowych,
• Grzybicy stóp – charakterystycznym objawem jest obecność pękającej skóry między palcami oraz towarzyszący świąd. Grzybica może obejmować również część podeszwową i grzbietową stopy oraz paznokcie,
• Łuszczycy dłoni i podeszew – obecność charakterystycznych dla łuszczycy rumieniowych blaszek pokrytych łuską, z towarzyszącymi zmianami w innych częściach ciała. Szczególną uwagę należy zwrócić na wygląd paznokci. Łuszczyca paznokci, często mylona z grzybicą, może być pierwszym objawem choroby,
• Bostonki – gorączka towarzysząca pęcherzykowej lub grudkowej osutce na błonie śluzowej jamy ustnej, a także dłoniowej części rąk i podeszwach stóp sugerują rozpoznanie choroby wirusowej – bostonki, inaczej nazywanej chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej,
• Choroby Kawasakiego – choroba Kawasakiego to ostre zapalenie małych i średnich naczyń występujące u dzieci jako powikłanie po przebytej niedawno ostrej chorobie wirusowej, najczęściej górnych dróg oddechowych. Do jednych z charakterystycznych cech choroby należy obrzęk dłoni i stóp – skóra staje się lśniąca, napięta, a na jej powierzchni pojawia się rumień. Po ok. 14 dniach dochodzi do jej masywnego, płatowego złuszczania.

W pierwszym roku życia dziecka schodząca skóra na stopach to naturalny proces fizjologiczny wynikający ze zmiany wilgotności otoczenia. Często rozpoczyna się tuż po porodzie. Rogowacenie naskórka dotyczy także innych części ciała: rąk, zgięć kolan, łokci czy pach.

Schodząca skóra na stopach u dziecka – leczenie

Łuszcząca i pękająca skóra na stopach u dziecka, której towarzyszy świąd, ból oraz stan zapalny bez wątpienia wymaga leczenia. Jego nadrzędnym celem jest ograniczenie dokuczliwych objawów. Jednak skuteczna terapia wymaga poznania przyczyny zmian chorobowych na stopach. Tylko całościowa ocena stanu zdrowia malucha pozwoli nam na zdiagnozowanie problemu i zalecenie odpowiedniego leczenia przyczynowego. Nie zawsze przyczynę udaje się jednoznacznie określić podczas badania pacjenta w gabinecie lekarskim. Wówczas konieczne staje się przeprowadzenie dodatkowych badań alergologicznych lub mykologicznych.

• W przypadku egzemy czy młodzieńczej dermatozy podeszwy stóp, a więc schorzeń, w których zmiany zapalne nie są zainfekowane patogenami, w początkowym etapie podstawową rolę odgrywa stosowanie maści na atopowe zapalenie skóry o działaniu przeciwzapalnym. Najczęściej zawierają w swoim składzie sterydy o średniej lub dużej mocy działania. Należy ich używać maksymalnie przez 14 dni. Jednocześnie należy zadbać o odpowiednie nawilżenie skóry, stosując emolienty dla dzieci. Kiedy stan zapalny już minie, zaleca się dalsze smarowanie stóp kremem emolientowym zamiennie z preparatem zawierającym w swoim składzie mocznik o działaniu lekko złuszczającym.
• W sytuacji, gdy schodząca skóra na stopach jest spowodowana zakażeniem grzybicznym, konieczne staje się stosowanie leków na grzybice. Najczęściej wystarczające okazuje się leczenie miejscowe, które należy kontynuować jeszcze przez kilka tygodni od ustąpienia zmian chorobowych. Jednak w opornych przypadkach konieczna może być jednoczesna terapia doustna. 
• W przypadku stwierdzenia łuszczycy konieczne jest regularne stosowanie specjalistycznych maści na łuszczycę, które działają keratolitycznie i przeciwzapalnie.

Schodząca skóra na stopach u dziecka – domowe sposoby

Domowe sposoby walki ze schodzącą skórą u dziecka mogą sprawdzić się, gdy problemowi nie towarzyszą wykwity zapalne oraz objawy takie jak świąd czy pieczenie. W przeciwnym razie zawsze konieczna jest wizyta u lekarza. Sprawdzona domowa metoda walki z suchą i łuszczącą się skórą stóp ma 3 kroki. Składa się na nią:

• Moczenie nóg w wodzie z dodatkiem sody oczyszczonej i ciepłego mleka, dzięki czemu pokrywający je naskórek ulegnie zmiękczeniu,
• Delikatne mechaniczne usunięcie zrogowaciałego naskórka przy pomocy tarki, pumeksu lub peelingu,
• Nawilżenie przy pomocy kremu emolientowego dla dzieci.

Schodząca skóra na stopach u dziecka – profilaktyka

Dzięki odpowiedniej profilaktyce można uniknąć problemów z nawracającym łuszczeniem i pękaniem skóry na stopach u dziecka. Po pierwsze „stopy nie lubią wilgoci” – to bardzo ważna zasada, ponieważ wszelkie czynniki sprzyjające ich nadmiernemu poceniu będą zaogniały powstałe już zmiany zapalne i jeszcze bardziej potęgowały schodzenie skóry. 

• Z tego powodu należy unikać noszenia słabo wchłaniających pot skarpet oraz nieprzepuszczającego powietrza obuwia. Zamiast tego wyposaż swoje dziecko w bawełniane skarpety oraz przewiewne obuwie. Buty z naturalnych tworzyw zapewniają prawidłową mikroflorę stóp. 
• W miesiącach letnich postaw na skórzane sandałki oraz obuwie bez palców, które wspierają naturalny przepływ powietrza. 
• Ucz dziecko, by nigdy nie pożyczało butów swoim kolegom oraz nie nosiło obuwia innych osób.

Podsumowanie

Schodząca skóra na stopach u dziecka najczęściej jest wynikiem zwykłego uszkodzenia mechanicznego będącego skutkiem noszenia zbyt ciasnego obuwia, ale może być również objawem wielu chorób dermatologicznych. Zawsze zwracaj uwagę na obecność dodatkowych dolegliwości występujących u Twojego dziecka, a także okoliczności, w jakich doszło do ich pojawienia.

Źródła:

1. Paller A., Mancini A.: Hurwitz clinical pediatric dermatology. A textbook of skin disorders of childhood and adolescence: eczematous eruptions in childhood. 5th ed., 2016
2. Maleszka R., Adamski Z.: Grzybice. (W:) Kaszuba A., Maj J. (red.): Praktyka dermatologiczna. Poznań
3. K. A. Kisiel, Nawracające złuszczające zmiany na stopach u 8-letniej dziewczynki, https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/pediatria-ilustrowana/213940,nawracajace-zluszczajace-zmiany-na-stopach-u-8-letniej-dziewczynki,1, [dostęp 10.12.22 r.]