Kwasy AHA i ich właściwości. Do jakiej skóry je stosować?

Kwasy AHA poprawiają elastyczność skóry, ponieważ stymulują produkcję kolagenu i elastyny. Z ich pomocą bez mechanicznego tarcia możesz złuszczać najwyższe warstwy skóry. Dzięki temu cera staje się świeższa, gładsza, bardziej nawilżona, a z czasem wyraźnie jędrniejsza.

Czym są kwasy AHA?

Już w czasach starożytnych kobiety z wyższych sfer nieświadomie wykorzystywały właściwości kwasów AHA w pielęgnacji skóry – na przykład podczas kąpieli w mleku. Podobnie wcieranie soku z cytryny w twarz i dłonie sprawiało, że kwas cytrynowy wpływał pozytywnie na kondycję skóry i rozjaśniał przebarwienia.

Kwas AHA – co to jest i skąd bierze się skrót AHA?

Alfa-hydroksykwasy, znane również jako kwasy AHA, to organiczne lub syntetyczne związki używane jako składniki produktów kosmetycznychi leczniczych stosowanych na skórę.

Jakie właściwości mają kwasy AHA?

Kwasy AHA oddziałują na proces rogowacenia skóry i wymiany tkanki oraz na spójność martwych komórek naskórka. Dzięki temu spowalniają proces starzenia oraz wpływają na ogólną poprawę wyglądu skóry.

Produkty je zawierające powodują złuszczanie, które dotyczy jedynie powierzchniowej warstwy skóry, bo kwasy AHA są powierzchniowym środkiem złuszczającym. Przykładowo gdy komórki skóry obumierają, często mogą się zlepiać i utknąć na powierzchni cery. Kwasy AHA rozpuszczają „klej” utrzymujący je razem, co przyspiesza oczyszczanie skóry.

Stopień złuszczania zależy od rodzaju i stężenia kwasu, jego pH oraz innych składników użytego produktu. Dla każdego rodzaju skóry należy dopasować odpowiednie stężenie i kombinację AHA.

Kwasy AHA – jak stosować?

To, w jaki sposób należy stosować kwasy AHA, zależy od ich stężenia. 

Stężenie kwasu 5-10%

W niskich stężeniach, które można znaleźć w wielu produktach dostępnych bez recepty, kwas glikolowy wspomaga delikatne złuszczanie skóry. Niskie stężenie umożliwia codzienną aplikację kosmetyku z dodatkiem AHA, co może okazać się szczególnie pomocne w przypadku leczenia trądziku, fotouszkodzeń oraz przy redukcji zmarszczek.

Zachowaj jednak ostrożność i obserwuj reakcje skóry, aby uniknąć podrażnień i nie doprowadzić do innych problemów pigmentacyjnych. W nowszych preparatach kwas glikolowy łączy się z aminokwasami, takimi jak arginina czy też z substancjami o uwalnianiu czasowym. Dodaje się też inne składniki nawilżające. Zmniejszają ryzyko podrażnienia skóry bez wpływu na skuteczność kwasu glikolowego.

Pomocne w zmniejszeniu podrażnień może być również dodatkowe stosowanie środka przeciw podrażnieniom, takiego jak alantoina. Znajdziesz ją między innymi w peelingu z kwasem AHA i pyłem wulkanicznym L'Biotica Eclat.

Stężenie kwasu 10-50%

W wyższych stężeniach efekty kwasu glikolowego są bardziej wyraźne, ale stosowanie musi być ograniczone. Takie stężenie często wykorzystuje się, aby przygotować skórę do silniejszych stężeń kwasu glikolowego (50-70%) lub do mocniejszych aplikacji chemicznych (np. kwasu trichlorooctowego).

Stężenie kwasu 50-70%

W najwyższych stężeniach kwas glikolowy jest podawany przez 3 do 8 minut pod nadzorem lekarza. Jego działanie sprzyja szczelinowaniu między komórkami, a zabieg ma zastosowanie w leczeniu trądziku lub fotouszkodzonej skóry (plamista dyspigmentacja, melasma). Już pojedyncze zastosowanie kwasu w stężeniu 50-70% przyniesie korzystne rezultaty, ale dla uzyskania optymalnych efektów wymagane są wielokrotne zabiegi co 2 do 4 tygodni.

Badania wykazały, że kwas glikolowy, mlekowy i cytrynowy po miejscowym zastosowaniu na fotouszkodzoną skórę pozytywnie wpływają na wytwarzanie zwiększonej ilości kolagenu oraz zwiększanie grubości skóry bez wywoływania stanu zapalnego (co monitorowano za pomocą biopsji skóry).

Rodzaje kwasów AHA

Być może spotkałaś się z określeniem kwasy owocowe. Do nich właśnie zaliczają się AHA. Jakie to dokładnie kwasy i dlaczego określa się je mianem owocowych? Wszystko dlatego, że wiele z nich występuje w produktach naturalnych. Jabłka zawierają kwas jabłkowy, w soku z cytryny jest kwas cytrynowy, a w winie kwas winowy.

Do najważniejszych kwasów AHA należą:

Kwas glikolowy

Można powiedzieć, że spośród wszystkich alfa-hydroksykwasów kwas glikolowy stanowi złoty standard. To dlatego, że jest najlepiej zbadany i wraz z kwasem mlekowym ma najlepsze osiągnięcia w zakresie pielęgnacji wszystkich rodzajów skóry u wszystkich grup wiekowych. To, co sprawia, że kwas jest tak wyjątkowy, to jego doskonała zdolność do penetracji i nawilżania skóry.

Kwas glikolowy stosowany samodzielnie lub z innymi kwasami AHA w stężeniu 5% i wyższym pomaga poprawić jędrność i elastyczność skóry, jednocześnie łagodząc na skórze oznaki uszkodzeń słonecznych. Chociaż pochodzi m.in. z ananasa czy trzciny cukrowej, najczęściej stosowana w produktach do pielęgnacji skóry jest jego syntetyczna forma, ponieważ łatwiej ją ustabilizować.

Kwas migdałowy

Kwas migdałowy wolniej przenika do skóry, co czyni go potencjalnie dobrym wyborem dla osób ze skórą wrażliwą, bo ma łagodniejsze działanie. Działa keratolitycznie i nawilżająco, nadaje się do każdego typu cery. Kwas o stężeniu 5% ma lekkie działanie złuszczające. W takiej postaci znajdziesz go w kremie na noc Pharmaceris T Sebo-Almond Peel.

Kwas mlekowy

Jest najlepszym wyborem dla osób z suchą skórą. Podobnie jak kwas glikolowy i jabłkowy utrzymuje wilgoć, co oznacza, że ma właściwości higroskopijne i przyciąga wodę do skóry. Zaczyna działać jako środek złuszczający w stężeniu od 5%.

Kwas jabłkowy

Może pochodzić z jabłek lub być wytwarzany syntetycznie. Wersja syntetyczna jest popularnym wyborem przy pielęgnacji skóry. Zapewnia korzyści przeciwutleniające, a w stężeniu od 1% do 2% stanowi dobry środek wspomagający złuszczanie.

Kwas cytrynowy

Wśród kwasów AHA kwas cytrynowy wyróżnia się swoimi właściwościami przeciwutleniającymi. Dzięki temu jest doskonały do zwalczania uszkodzeń spowodowanych przez wolne rodniki i do rozjaśniania ciemnych plam oraz przebarwień na skórze. Niewielkie ilości kwasu cytrynowego pojawiają się w wielu produktach do pielęgnacji skóry, gdzie działa jako przeciwutleniacz oraz regulator pH.

Kwas cytrynowy utrzymuje formuły kosmetyku w zakresie pH, w którym muszą być skuteczne, a jednocześnie delikatne. W wyższych stężeniach (około 10% i więcej) może złuszczać skórę, ale jest również uważany za bardziej drażniący ze względu na naturalnie niższe i uczulające skórę pH 2,2. Spożycie niewielkich ilości kwasu cytrynowego korzystnie wpływa na tkankę kostną, bo pobudza przyswajanie jonów wapnia.

Kwas winowy

Występuje naturalnie w winogronach, co za tym idzie w czerwonym winie. Jest również wytwarzany syntetycznie, co stanowi formę typową dla produktów do pielęgnacji skóry. Chociaż może złuszczać skórę, najlepiej sprawdza się w utrzymywaniu odpowiedniego zakresu pH, którego potrzebują inne kwasy AHA, aby skutecznie działać.

Mniej popularne kwasy to kwas szikimowy czy tartronowy.

Zastosowanie kwasów AHA w kosmetyce

Kwasy AHA używane są jako składnik kosmetyków od lat 90. XX w. Pełnią funkcję eksfoliantów chemicznych i dzięki temu przynoszą dodatkowe korzyści skórze.

Produkty zawierające kwasy AHA są sprzedawane do różnych celów. Ich działanie obejmuje wygładzanie drobnych linii i zmarszczek powierzchniowych, poprawę tekstury i kolorytu cery, odblokowanie i oczyszczenie porów oraz ogólną poprawę stanu i kondycji skóry. Czasami zajdują zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych do innych celów, takich jak dostosowanie pH (stopień kwasowości lub zasadowości).

Stosowanie produktów z AHA może pomóc, gdy masz problem z łuszczycą, zrogowaciałymi i przesuszonymi obszarami skóry czy też w przypadku zapalenia okołomieszkowego. Istnieją hipoalergiczne formuły kosmetyków z kwasami (peelingująca maska rozświetlająca Vichy), aby osoby z bardzo wrażliwą skórą też mogły wykorzystać ich działanie.

Kwasy owocowe wpływają korzystnie na elastyczność oraz jędrność skóry, ponieważ stymulują produkcję kolagenu i elastyny. Kremy z ich dodatkiem pomogą spłycić drobne zmarszczki i pozostałe po trądziku blizny. Zdolność kwasów do regulacji odnowy komórek pozwala zlikwidować widoczne przebarwienia skórne. Kwasy pomagają innym składnikom przenikać w głąb skóry, odblokowują pory i działają antybakteryjne (kwas migdałowy).

Ważne, aby dokładnie przestrzegać instrukcji i stosować się do wszelkich zaleceń na etykiecie podczas używania jakiegokolwiek produktu kosmetycznego z dodatkiem kwasów. Jeśli używasz AHA, pamiętaj oochronie przeciwsłonecznej, szczególnie gdy sięgasz po mocniejsze produkty.

Na ogół kosmetyki z AHA do codziennej pielęgnacji zawierają różne kompozycje kwasów w zależności od funkcji, którą ma spełniać produkt. Poza właściwościami złuszczającymi i nawilżającymi może np. działać tonizująco jak cytrusowa esencja z naturalnymi kwasami AHA, kwasem hialuronowym i niacynamidem Iossi Acerola.

Jeśli planujesz intensywniejszą pielęgnację kwasami AHA i poszukujesz czegoś mocniejszego do cery tłustej lub mieszanej, możesz wypróbować serum ESTHEDERM INTENSIVE AHA PEEL. Walczysz z przebarwieniami? Możesz potrzebować wyższego stężenia kwasu glikolowego niż 10%. Iwostin Estetic oferuje peeling z 12% kwasem glikolowym przeznaczony głównie do cery z przebarwieniami.

Do jakiej skóry stosuje się kwasy AHA?

Dermatolog M. Nussbaum zauważa, że chemiczne złuszczanie jest tym, co sprawia, że kwasy AHA stanowią dobry wybór dla osób o wrażliwej skórze, u których fizyczne złuszczanie (ręczne szorowanie) może powodować zaczerwienienia i stany zapalne. Inny dermatolog  - R. Nazarian - twierdzi, że biorąc pod uwagę szeroki zakres możliwych efektów, większość z nas może odnieść korzyści ze stosowania kwasów AHA.

Trzeba jedynie znaleźć odpowiedni dla siebie alfa-hydroksykwas i dostosować jego stężenie do konkretnego typu skóry. Postępuj zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi produktu, ale zawsze zaczynaj powoli. Używając dowolnego AHA tylko raz lub dwa razy w tygodniu, stopniowo zwiększaj częstotliwość użycia. W tym czasie obserwuj, jaka jest tolerancja i reakcja Twojej skóry na dany rodzaj kwasu i jego stężenie.

Kwasy AHA stosuje się w celu złagodzenia trądziku, więc osoby z tym problemem, najlepiej po konsultacji z dermatologiem, mogą sięgać po kosmetyki z ich dodatkiem. Do cery trądzikowej poleca się też kwas azelainowy. Nie należy on do grupy kwasów AHA ani BHA, bo stanowi odrębną grupę kwasów dikarboksylowych. Więcej na jego temat znajdziesz w artykule: Kwas azelainowy na ratunek cerze trądzikowej. Sprawdź!.

Przeciwwskazania, czyli na co uważać

Kwas AHA możezwiększyć wrażliwość skóry na słońce i doprowadzić do oparzeń słonecznych. Używaj kremu z filtrem przeciwsłonecznym, noś odzież ochronną i ograniczaj ekspozycję na słońce podczas używania tego typu produktów.

Badania sponsorowane przez branżę zajmującą się przeglądem bezpieczeństwa składników kosmetyków potwierdziły, że produkty zawierające kwas glikolowy i kwas mlekowy (AHA) są bezpieczne dla konsumentów, jeśli:

• stężenie AHA wynosi 10 procent lub mniej,
• produkt końcowy ma pH 3,5 lub wyższe,
• produkt końcowy jest opracowany w taki sposób, aby chronić skórę przed zwiększoną wrażliwością na słońce, a wskazówki na opakowaniu mówią konsumentom o takiej konieczności.

AHA są ogólnie bezpieczne, gdy stosuje się je na skórę jako środek kosmetyczny w zalecanej dawce. Do najczęstszych skutków ubocznych należą łagodne podrażnienia skóry, zaczerwienienia i łuszczenie.

Nadużywanie lub używanie zbyt wysokiego stężenia może prowadzić do podrażnienia i stanu zapalnego skóry oraz wywołać trądzik różowaty czy wyprysk. Inne poważniejsze skutki uboczne peelingu kwasami AHA mogą obejmować hiperpigmentację, uporczywe zaczerwienienie, blizny, a także zaostrzenie infekcji opryszczki twarzy.

Unikaj stosowania retinoidów (witamina A i jej pochodne) o tej samej porze dnia, co kwasu AHA. Aby zminimalizować prawdopodobieństwo podrażnień, bądź ostrożny podczas używania w tym samym czasie kwasów AHA i BHA (beta-hydroksykwasów, takich jak kwas salicylowy).

Zastosowanie kwasów AHA poza przemysłem kosmetycznym

Ze względu na swoje właściwości kwasy AHA wykorzystywane są również w przemyśle spożywczym. Pomagają regulować poziom pH w żywności, lekach i napojach. W produktach spożywczych pełnią rolę konserwantów i można je rozpoznać po oznaczeniu charakterystycznym dla chemicznych dodatków do żywności. Przykładowo E270 to kwas mlekowy, E330 – kwas cytrynowy, E296 – kwas jabłkowy, a E334 to kwas winowy. Cytryniany metali wykazują wysoką przyswajalność w lekach jak np. cytrynian magnezu. Dlatego podawane są przy niedoborze mikro- lub makroelementów w organizmie.

Dodatkowo kwas glikolowy jest wykorzystywany jako środek barwiący do tekstyliów oraz do płukania skóry zwierzęcej w trakcie jej garbowania. Dodaje się go też do niektórych środków czyszczących oraz do produktów higieny osobistej.

Kwasy AHA – co warto pamiętać?

Kwasy owocowe AHA używają osoby w różnym wieku i o różnych typach cery. Ich działanie złuszczające zależy głównie od mocy i stężenia danego kwasu, środowiska pH oraz zdolności kwasu do penetracji skóry. Kwasy mogą zwiększać wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych, pamiętaj więc o stosowaniu kremu z filtrem ochronnym po ich użyciu.

Źródła:

1. Tang, Sheau-Chung & Yang, Jen-Hung: Dual Effects of Alpha-Hydroxy Acids on the Skin. W: Molecules [online] 10.04.2018. Dostęp 05.08.2021. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/324430887_Dual_Effects_of_Alpha-Hydroxy_Acids_on_the_Skin
2. Jastrzab, R. & Zabiszak, M. & Nowak, M.: Kwasy owocowe (α-hydroksykwasy) i ich związki kompleksowe. W: Na pograniczu chemii i biologii [online] (pp.143-167). Styczeń 2014. Dostęp 05.08.2021. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/290818563_Kwasy_owocowe_a-hydroksykwasy_i_ich_zwiazki_kompleksowe
3. U.S. Food and Drug Administration: Alpha Hydroxy Acids. W: fda.gov [online]. 24.08.2020. Dostęp 05.08.2021. Dostępny w Internecie: https://www.fda.gov/cosmetics/cosmetic-ingredients/alpha-hydroxy-acids