Acerola – zastosowanie, działanie, właściwości rośliny bogatej w witaminę C!

Acerola to kwaśny, ciemnoczerwony owoc roślin z rodzaju malpigia (Malpighia), w tym gatunków takich jak: Malpighia glabra, Malpighia emarginata czy M. punicifolia. Rośnie na terenach obu Ameryk. Owoce aceroli są drobne, ale ich potencjał prozdrowotny przewyższa niejeden większy rodzaj owoców. Acerola przede wszystkim   jest znana z wysokiej zawartości witaminy C.

Acerola – co to jest?

Acerola to inaczej wiśnia z Barbados lub nadgwiazdka granatolistna. Zwłaszcza ta pierwsza ze wspomnianych nazw wskazuje, skąd wywodzi się popularność tego produktu. Przede wszystkim rośliny z rodzaju malpigia, które rodzą owoce aceroli, były popularne na Karaibach, Barbadosie.

Acerola to owoc o bardzo kwaśnym smaku, ciemnoczerwonej barwie, zawierający drobne pestki. Największą popularność zanotował po 1946 r., kiedy to pojawił się pierwszy raport na temat wyjątkowo dużej ilości witaminy C (kwasu askorbinowego) w tym produkcie. Owoce aceroli mogą być spożywane na surowo, jednak najpopularniejsze przetwory z nich przygotowywane to sok z aceroli oraz acerola suszona. A trzeba podkreślić, że także w ten sposób przetworzona acerola cechuje się szerokimi właściwościami prozdrowotnymi.

Acerola – właściwości prozdrowotne

Najważniejszą cechą prozdrowotną aceroli jest jej działanie antyoksydacyjne, a więc przeciwstarzeniowe i zapobiegające szkodliwym zmianom na poziomie komórkowym i w DNA. Taka aktywność wynika z bardzo wysokiej zawartości kwasu askorbinowego w opisywanych owocach. Wystarczą 3 sztuki aceroli, by pokryć dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę C!

W zależności od źródła naukowego, a także od pochodzenia i warunków uprawy roślin, acerola w 100 gramach świeżego surowca zawiera od 1000 do nawet 4500 mg witaminy C. Daje to średnią ilość tego ważnego przeciwutleniacza na poziomie 1500 mg w 100 g owoców. To około 90 razy więcej niż w pomarańczy, która przecież powszechnie znana jest jako dobre źródło witaminy C.

Acerola – właściwości antocyjanów

Dzięki witaminie C, ale także dodatkowi witamin E czy A, acerola przyczynia się do neutralizacji wolnych rodników w organizmie. Wskutek tej aktywności regularne spożycie owocówmoże zmniejszać ryzyko zachorowania na wiele chorób w tym nowotworów, miażdżycy, cukrzycy. Te kierunki działań dodatkowo są wzmacniane zawartością antocyjanów w aceroli, których ilość wskazuje się nawet na 60 mg w 100 gramach surowca. Antocyjany nie tylko działają przeciwutleniająco, ale również ochraniają układ sercowo-naczyniowy oraz polepszają przepływ krwi, niwelując ryzyko wspomnianej już miażdżycy i nie tylko. Dzieje się to głównie za pośrednictwem właściwości stymulujących uwalnianie tlenku azotu i rozszerzania naczyń krwionośnych.

Dodatkowo antocyjany zawarte przecież nie tylko w świeżej aceroli, ale też produktach takich jak sok z aceroli czy suszona acerola mają działanie przeciwkrzepliwe (przeciw agregacyjne). Ponadto są korzystne dla układu wzrokowego, ponieważ poprawiają krążenie krwi w mikro naczyniach krwionośnych, a także biorą udział w regeneracji rodopsyny, potrzebnej do prawidłowego widzenia.

Z kolei polifenole zawarte w aceroli mogą mieć działanie przeciwko hiperglikemii, czyli regulujące stężenie glukozy we krwi i wspomagające gospodarkę węglowodanową. Oznacza to, że acerola może być korzystna dla cukrzyków i osób z insulinoopornością oraz innymi formami zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Zastosowanie w medycynie ludowej i obecne badania nad acerolą

Medycyna ludowa zna wiele zastosowań aceroli, np.:

• w leczeniu ospy wietrznej,
• niedokrwistości
• czy w chorobach płuc i wątroby,
• przeziębieniach.

Ceniono również ją jako produkt immunomodulujący, wspomagający układ odpornościowy na przykład w trakcie chorób, ale również w okresie rekonwalescencji, czy jako formę profilaktyki. A jak jest obecnie?

Dotychczas przeprowadzono liczne badania naukowe, które miały na celu sprawdzenie, czy też udowodnienie korzystnych właściwości aceroli. Oto wyniki jednego z nich (Antihyperglycemic effect of polyphenols from Acerola (Malpighia emarginata DC.) fruit.):

W badaniu na myszach z cukrzycą wykazano, że stosowanie aceroli zmniejszało stężenie glukozy we krwi po posiłku. Dodatkowo stwierdzono poprawę wyników hemoglobiny glikowanej (średniej stężenia glukozy we krwi z ostatnich kilku miesięcy). Naukowcy wysunęli hipotezę, że głównym składnikiem przeciwcukrzycowym w aceroli jest kwercetyna.

Sok z aceroli w badaniach naukowych

W innym badaniu (Acerola (Malpighia emarginata DC.) juice intake protects against alterations to proteins involved in inflammatory and lipolysis pathways in the adipose tissue of obese mice fed a cafeteria diet) stwierdzono, że sok z aceroli ma działanie przeciwzapalne zwłaszcza w sytuacji, gdy stan zapalny współistnieje z otyłością. W tym samym badaniu wskutek zastosowania soku z aceroli zauważono zwiększenie procesu lipolizy – czyli wykorzystywania nadmiaru tkanki tłuszczowej jako źródła energii. W konsekwencji zaobserwowano, że wskaźnik otłuszczenia ciała zmniejszył się w sposób istotny statystycznie. Oczywiście nie oznacza to, że jeśli chcemy schudnąć, powinniśmy jeść tylko acerolę, ale na poziomie komórkowym może ona skutecznie wspomagać proces odchudzania.

Liczne badania dowiodły także, że stres oksydacyjny w organizmie wiąże się ze znacznym zwiększeniem ryzyka rozwoju chorób neurodegeneracyjnych jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera. To ważna informacja w kontekście wcześniej opisanych silnych właściwości antyoksydacyjnych aceroli. Należy jednak pamiętać, że w kontekście chorób neurodegeneracyjnych znaczenie ma wiele czynników, w tym nasz tryb życia, ilość aktywności fizycznej, całokształt diety. Dlatego poza spożyciem aceroli, soku z niej czy też suplementów z jej dodatkiem, warto zadbać także i pozostałe wymienione kwestie.

Acerola – właściwości kosmetyczne

Antyoksydacyjne cechy aceroli są również wykorzystywane w celu polepszania kondycji skóry oraz w działaniu przeciwstarzeniowemu w jej kontekście. Regularne spożywanie opisywanych owoców może niwelować szkodliwe działanie na skórę takich czynników jak: promieniowanie UVA i UVB, alkohol, papierosy. W badaniach, w których suplementowano ekstrakt (wyciąg) z aceroli (Clinical, biometric and ultrasound assessment of the effects of daily use of a nutraceutical composed of lycopene, acerola extract, grape seed extract and Biomarine Complex in photoaged human skin.), wykazano, że kobiety go stosujące zaobserwowały poprawę stanu skóry. W tym zauważono lepsze nawilżenie skóry, zniwelowanie przebarwień i zmarszczek. Badanie mikroskopowe skóry zaś wykazało, że taka suplementacja poprawiła gęstość skóry i zawartość w niej kolagenu – odpowiadającego za takie cechy naszej skóry jak jędrność czy sprężystość.

Acerola świeża i acerola suszona w kuchni

Acerola jest produktem dość mało znanym pod kątem zastosowania kulinarnego w Polsce. Najczęściej stosujemy suszoną acerolę jako dodatek do jogurtów, musli, owsianek, deserów, a także do dekoracji wypieków.

Zwłaszcza na zimowe wieczory polecany jest gorący napar z suszonej aceroli – wystarczy zalać garść suszonych owoców prawie wrzącą wodą i parzyć kilka minut. Z kolei sok z aceroli może być zdrowym dodatkiem smakowym do gorących herbat i naparów z ziół.

W produkcji żywności acerola, zwłaszcza suszona, jest wykorzystywana jako naturalny sposób na wzbogacenie produktu w witaminę C i/lub na jego konserwację.

Acerola a alergia

Acerola nie jest produktem szkodliwym, jeśli chodzi o reakcje alergiczne ludzkiego organizmu. W zasadzie dzięki swojemu składowi i właściwościom immunomodulującym acerola może korzystnie wpływać na organizm i niwelować ryzyko występowania różnego rodzaju odczynów alergicznych.

Acerola w ciąży

Nie istnieją żadne przeciwwskazania do stosowania aceroli podczas ciąży i w okresie karmienia piersią. Jest to także produkt bezpieczny dla dzieci. Jednak z uwagi na wysoką zawartość zwłaszcza witaminy C nie powinniśmy podchodzić do jej spożywania bez rozsądku i umiaru. Zaś wszelkie suplementy z acerolą w razie chęci stosowania u dzieci czy też w okresie ciąży/karmienia warto omówić z lekarzem.

Acerola – przeciwwskazania do spożywania

Jak wspomniano powyżej, acerola to produkt bezpieczny do stosowania. Nie określono konkretnych przeciwwskazań dotyczących jego stosowania, jednak w przypadku pierwszego kontaktu z acerolą warto zwrócić uwagę na wszelkie niepokojące objawy ze strony organizmu.

Acerola – możliwe skutki uboczne?

Choć nie określono tego w żadnych oficjalnych materiałach ani badaniach, to można spotkać się z informacją, że po spożyciu aceroli u niektórych osób mogą pojawiać się dolegliwości żołądkowo-jelitowe czy też łagodne odczyny alergiczne. Jednak sytuacje te zdarzają się nadzwyczaj rzadko, bowiem jak wspomniano – acerola nie należy do produktów, których spożycie zwyczajowo może się wiązać ze skutkami ubocznymi (jeśli przyjmiemy oczywiście, że owoce te są spożywane z rozsądkiem i umiarem).

Źródła:

1. Cieślik E. i wsp.: Charakterystyka właściwości prozdrowotnych owoców roślin egzotycznych. Postępy Fitoterapii. 2012, 2: s. 93-100.
2. Majewski J. i wsp.: Acerola – tropikalny owoc z ogromną dawką witaminy C. Med. Rodz. 2018, 21(2A): s. 32-35.
3. Apama K. i wsp.: Antioxidant Properties of Acerola (Malpighia Emarginata Dc.) and Acerola squash. International Journal of Science and Research (IJSR). 2014, 3(7): s. 2167-2179.
4. Costa A. i wsp.: Clinical, biometric and ultrasound assessment of the effects of daily use of a nutraceutical composed of lycopene, acerola extract, grape seed extract and Biomarine Complex in photoaged human skin. An Bras Dermatol. 2012, 87(1): s. 52-61.
5. Dias F. M. i wsp.: Acerola (Malpighia emarginata DC.) juice intake protects against alterations to proteins involved in inflammatory and lipolysis pathways in the adipose tissue of obese mice fed a cafeteria diet. Lipids in Health and Disease. 2014, 13: s. 24.
6. Hanamura T. i wsp.: Antihyperglycemic effect of polyphenols from Acerola (Malpighia emarginata DC.) fruit. Biosci Biotechnol Biochem. 2006, 70(8): s. 1813-1820.