Młody jęczmień – zastosowanie, działanie, właściwości

Młody jęczmień nie bez powodu zaliczamy do grona superfoods. Jako bogate źródło składników mineralnych i witamin, a także substancji o działaniu przeciwutleniającym na wiele sposobów przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Sprawdź, jakie efekty mogą wiązać się z zażywaniem trawy jęczmiennej.

Czym jest młody jęczmień?

Jęczmień jest jednym z gatunków traw określanych jako czwarte z najważniejszych zbóż na świecie. Posiada cały wachlarz zastosowań kulinarnych – od wypieku pieczywa i produkcji kasz, do wytwarzania piwa. Roślinę znajdującą się w początkowej fazie wzrostu (przed rozpoczęciem wytwarzania ziaren) nazywamy młodym jęczmieniem. Na tym etapie stanowi skoncentrowane źródło substancji potrzebnych do jej dalszego rozwoju. Wiele z nich wykazuje również korzystne działanie na organizm człowieka.

Właściwości odżywcze i lecznicze młodego jęczmienia

Wysoka zawartość cennych składników odżywczych oraz substancji aktywnych (m.in. antyoksydantów) w pełni uzasadnia zaliczanie młodego jęczmienia do kategorii superfoods. Przyjrzyjmy się bliżej właściwościom żywieniowym i zdrowotnym tego produktu.

Wartości odżywcze młodego jęczmienia

Łyżka proszku z młodego jęczmienia (5 g) dostarcza około:

• 15 kcal,
• 1,5 g białka,
• 0 g tłuszczu,
• 3 g węglowodanów,
• 1 g błonnika pokarmowego.

Sproszkowana trawa jęczmienna jest również bogatym źródłem składników mineralnych i witamin. W jednej łyżce znajduje się m.in.:

• 165 mg potasu (około 5% dziennego zapotrzebowania dla osoby dorosłej),
• 1 mg żelaza (co odpowiada 6% dziennego zapotrzebowania dla kobiety i 10% zapotrzebowania dla mężczyzny),
• 34 µg folianów (9% dziennego zapotrzebowania).

Wpływ trawy jęczmiennej na układ sercowo-naczyniowy

Korzystne efekty stosowania młodego jęczmienia wykazano m.in. w kontekście stanu układu krążenia [Yu Y.-M., Chang W.-C., Chang C.-T. (2002) Effects of young barley leaf extract and antioxidative vitamins on LDL oxidation and free radical scavenging activities in type 2 diabetes, Diabetes & Metabolism, 28: 107-114]. Udokumentowano, że przyjmowanie ekstraktu z tej rośliny może zmniejszać poziom oksydacji cząsteczek cholesterolu LDL u pacjentów z cukrzycą, co oznacza ograniczenie ich szkodliwego wpływu na naczynia krwionośne. Potencjalnie wpływa to na obniżenie ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań w postaci choćby zawału serca. W opisywanym badaniu jeszcze silniejsze rezultaty odnotowano przy przyjmowaniu ekstraktu z rośliny razem z antyoksydantami w tabletkach (witaminą C i E).

Relaksacyjne działanie młodego jęczmienia

Młody jęczmień, podobnie jak np. berberynę, melisę, werbenę czy kozłek lekarski, zaliczamy do suplementów diety wpływających na funkcje układu nerwowego. Zawiera kwas gamma-aminomasłowy (GABA), czyli neuroprzekaźnik, któremu przypisuje się działanie uspokajające i nasenne.

Stymulowanie układu odpornościowego przez młody jęczmień

Młody jęczmień jest źródłem wielu składników pokarmowych, których niedobory prowadzą do osłabienia układu immunologicznego. Dostarcza m.in. znacznych ilości witaminy C, żelaza, cynku i selenu. Zawiera wymienione substancje w dawkach niższych niż większość leków i suplementów diety na odporność, przez co jego regularne stosowanie przez dłuższy czas można uznać za bezpieczniejsze (nie wiąże się z ryzykiem przedawkowania).

Jak spożywać młody jęczmień?

Młody jęczmień jest trudno dostępny w świeżej postaci. W sklepach i aptekach znacznie częściej spotkamy się z tym produktem w formie proszku (powstającego przez odwodnienie ekstraktu z rośliny). Proszek z powodzeniem wykorzystuje się w kuchni np. jako dodatek do koktajli owocowych lub proteinowych, jogurtów, a nawet wypieków. Należy jednak pamiętać, że ma dość intensywny smak, który nie każdemu pasuje jako uzupełnienie lubianych przekąsek. Alternatywą jest picie napoju przygotowanego przez rozpuszczenie go w wodzie. Zalecane dawkowanie to zwykle około 1 łyżki na szklankę płynu.

Sproszkowaną trawę jęczmienną można kupić w wygodnej postaci tabletek lub kapsułek. Na rynku znajdziemy preparaty w wersji podstawowej (np. suplement diety Młody Jęczmień Alter Medica czy suplement diety Młody Jęczmień Singularis Superior) oraz środki stanowiące połączenie wielu składników aktywnych, np. suplement diety Młody Jęczmień ALG Pharma, wzbogacony w substancje mające za zadanie wspomagać proces odchudzania (synefrynę, biotynę i chrom). Ze świeżej trawy jęczmiennej można tłoczyć sok, który dostaniemy najczęściej w postaci butelkowanej (przykładem takiego produktu jest np. Młody Jęczmień EkaMedica). Zazwyczaj spożywa się go w niewielkich porcjach 25-50 ml.

Młody jęczmień w kosmetyce

Ze względu na obecność antyoksydantów młody jęczmień może mieć pozytywny wpływ na ochronę skóry przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. W praktyce oznacza to m.in. ograniczenie zmian związanych ze starzeniem się, w tym powstawania zmarszczek i przebarwień. Co więcej, wysoka zawartość selenu potencjalnie wpływa korzystnie na elastyczność i jędrność skóry.

Należy jednak mieć na uwadze, że w literaturze naukowej brakuje prac, które miałyby na celu ocenę faktycznego wpływu młodego jęczmienia w kontekście urody. Dlatego opisane efekty działania to tylko potencjalne skutki zawartości korzystnych substancji. Ekstrakt z rośliny wykorzystuje się jako składnik mydeł, peelingów, kremów i balsamów, a także maseczek do twarzy.

Alergia na młody jęczmień

Wystąpienie reakcji alergicznej po spożyciu, kontakcie młodego jęczmienia ze skórą lub przedostaniu się jego pyłku do dróg oddechowych może się zdarzyć, jednak takie przypadki odnotowuje się niezwykle rzadko. 

Młody jęczmień a ciąża

 Ciąża jest stanem, w którym przed rozpoczęciem przyjmowania jakiegokolwiek środka rozważa się, czy potencjalne zalety przewyższają ryzyko związane z jego stosowaniem. Choć wydaje się, że młody jęczmień to produkt bezpieczny dla zdrowia zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka, nie przeprowadza się badań mogących to jednoznacznie potwierdzić. Jego stosowanie (w odróżnieniu od zdrowej, zbilansowanej diety) nie jest kluczowe dla wspomagania kobiety w czasie ciąży. Z tych powodów uznaje sięprzyjmowanie suplementów trawy jęczmiennej za niewskazane.

Przeciwwskazania do stosowania młodego jęczmienia 

Można wymienić kilka innych grup osób (poza kobietami w ciąży), u których stosowanie młodego jęczmienia jest niezalecane. Należą do nich:

• Pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe, np. warfarynę – zawarta w trawie jęczmiennej w dużej ilości witamina K może niwelować efekty działania dawki leku dostosowanej przez lekarza do potrzeb danej osoby,
• Pacjenci z niektórymi chorobami nerek, m.in. przewlekłą niewydolnością narządu – z reguły ogranicza się u nich spożycie wielu substancji mineralnych (m.in. potasu), w które bogaty jest młody jęczmień.

Co więcej, pacjenci z celiakią, a także osoby z alergią lub nadwrażliwością na gluten powinni zachować szczególną ostrożność przy wyborze preparatu. Choć młody jęczmień nie zawiera szkodliwego dla nich białka, istnieje duże ryzyko zanieczyszczenia produktu na poszczególnych etapach produkcji. Z tego powodu racjonalny byłby wybór młodego jęczmienia oznaczonego jako artykuł bezglutenowy lub całkowita rezygnacja z jego stosowania.

Jakie mogą być skutki uboczne stosowania młodego jęczmienia?

Młody jęczmień należy do produktów naturalnych, uznawanych za bezpieczne. U osób zdrowych nie odnotowuje się skutków ubocznych jego użycia. Przed rozpoczęciem przyjmowania trawy jęczmiennej należy jednak mieć na uwadze możliwe przeciwwskazania. W przypadku obecności chorób przewlekłych zaleca się skonsultowanie stosowania suplementów trawy jęczmiennej z lekarzem, który posiada informację o wszystkich przyjmowanych przez pacjenta lekach.

Czy młody jęczmień pomaga schudnąć?

Spożywanie suplementów trawy jęczmiennej może być korzystnym elementem odchudzania m.in. za sprawą wysokiej gęstości odżywczej (dostarcza ona dużej ilości niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu substancji przy bardzo niskiej zawartości kilokalorii, co jest szczególnie ważne przy stosowaniu diety redukcyjnej).

Nie powinniśmy jednak zakładać, że przyjmowanie młodego jęczmienia będzie skutecznym domowym sposobem na szybkie schudnięcie – brakuje dowodów na bezpośredni wpływ rośliny na masę ciała czy zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Jeśli zastanawiasz się, jakie zioła na odchudzanie mogą okazać się skuteczne, postaw na produkty o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego. O tej substancji wiadomo, że hamuje apetyt. Jej duży udział w diecie sprzyja uzyskaniu prawidłowej masy ciała.

Czy młody jęczmień szkodzi wątrobie?

Młody jęczmień jest bezpiecznym składnikiem, który nie wykazuje negatywnego wpływu na narządy organizmu, w tym wątrobę. Ponadto jako produkt o wysokiej zawartości antyoksydantów może mieć pozytywny wpływ na profilaktykę schorzeń o podłożu zapalnym, takich jak np. stłuszczeniowa choroba wątroby.

Czy warto zażywać młody jęczmień? Podsumowanie

Spożywanie młodego jęczmienia, choćby w postaci proszku, pomoże nam uzupełnić dietę w składniki o cennych właściwościach (m.in. żelazo), których często brakuje w przeciętnym jadłospisie. Choć wymaga to potwierdzenia w dalszych badaniach, zażywanie ekstraktów z tej rośliny może wiązać się z korzystnymi efektami w kontekście funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i odpornościowego.

Źródła:

1. Zeng Y., Pu X., Yang J. (2018) Preventive and Therapeutic Role of Functional Ingredients of Barley Grass for Chronic Diseases in Human Beings, Oxidative Medicine and Cellular Longevity, https://www.hindawi.com/journals/omcl/2018/3232080/, [dostęp 19.09.2022].
2. USDA (2021), Organic Barley Grass Whole Food Powder, Barley, FoodData Central Search, https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/2321055/nutrients [dostęp 20.09.2022].
3. Yu Y.-M., Chang W.-C., Chang C.-T. (2002) Effects of young barley leaf extract and antioxidative vitamins on LDL oxidation and free radical scavenging activities in type 2 diabetes, Diabetes & Metabolism, 28: 107-114, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11976562/, [dostęp 20.09.2022].