Ból jajników − co może oznaczać? Czy to owulacja? Lekarz odpowiada!

Ból jajnika, często opisywany jako kłucie, ucisk czy uwieranie, to nieprzyjemna dolegliwość, która u części kobiet może budzić duży niepokój. W wielu przypadkach nie jest na szczęście nieprawidłowym zjawiskiem i nie świadczy o żadnej chorobie, ale warto wiedzieć, na co zwrócić szczególną uwagę i kiedy wybrać się do lekarza. Poznaj przyczyny bólu jajników i dowiedz się, co możesz zrobić.

Ból jajnika − jak go rozpoznać?

Jajnik to parzysty gruczoł zlokalizowany w obrębie miednicy mniejszej. Pamiętaj jednak, że tam znajduje się wiele innych narządów, więc ból w tej okolicy nie zawsze musi pochodzić akurat z jajnika. Jeśli jednak czujesz, że to jajnik jest źródłem Twoich dolegliwości, sprawdź, jakie mogą być tego przyczyny.

Warto więc przypomnieć sobie, jak właściwie wygląda jajnik i gdzie dokładnie się znajduje, żeby móc rozpoznać jego ból. Jajnik dorosłej kobiety waży około 5 − 8 g i mierzy 2,5 − 5 cm x 1,5 − 3 cm. Ma kształt owalno-spłaszczony i łączy się z jajowodem i macicą. Leży wewnątrz otrzewnej, na tylno-bocznej ścianie miednicy mniejszej. Prawy jajnik sąsiaduje z wyrostkiem robaczkowym, a lewy z okrężnicą esowatą, czyli fragmentem jelita grubego.

Sprawdź też, co oznacza ból jajnika przed okresem.

Ból jajnika po okresie − czy to owulacja?

Kłucie jajnika po okresie może być po prostu objawem owulacji, czyli jajeczkowania. Podczas owulacji pęka pęcherzyk Graafa, a uwolniona komórka jajowa może ruszyć w podróż z jajnika, przez jajowód, do macicy, czekając na zapłodnienie. Owulacja występuje zwykle w okolicy 14. dnia cyklu miesiączkowego, a ściślej mówiąc około 14 dni przed kolejną miesiączką (pamiętaj, że 1. dniem cyklu jest 1. dzień miesiączki). Faza owulacyjna może się nieco przesuwać w zależności od długości Twojego cyklu miesiączkowego, a także od występowania różnych zaburzeń hormonalnych − niekoniecznie związanych z jakąś chorobą.

Tak więc kłucie lewego lub prawego jajnika nawet zaraz po okresie może zapowiadać zbliżającą się owulację. Niektóre kobiety doświadczają wtedy nieprzyjemnych dolegliwości bólowych w prawej lub lewej dolnej części brzucha − wszystko zależy od tego, z którego jajnika wypuszczane jest jajeczko. Taki ból bywa najczęściej ostry i kłujący, ale niektóre panie opisują go jako tępy i rozlany.

Intensywność i czas trwania dolegliwości to kwestia indywidualna. Jak poznać, że ból jajnika związany jest właśnie z owulacją? Sprawdź, w jakiej fazie cyklu aktualnie się znajdujesz i zwróć uwagę na wygląd swojego śluzu. Przed owulacją staje on się ciągliwy, wodnisty, przezroczysty i obfity. Warto wiedzieć, że bólowi jajnika może towarzyszyć niewielkie plamienie. Jeżeli chcesz upewnić się, że owulujesz, możesz przeprowadzić test na owulację. Więcej na ten temat przeczytasz tu: Jak działa test owulacyjny? Czyli skąd wiedzieć, że to dzisiaj?.

Dlaczego jajnik podczas owulacji może boleć? Nie do końca wiadomo, ale uważa się, że przyczynę dolegliwości stanowi wzrost pęcherzyka Graafa i rozciąganie torebki jajnika, drażnienie ścian otrzewnej przez niewielkie ilości krwi (może ona pochodzić z jakiegoś małego naczynka, które zostanie rozerwane przez pękający pęcherzyk) czy też skurcze jajowodu, które pchają komórkę jajową w odpowiednim kierunku. 

Ból jajnika spowodowany owulacją najczęściej nie świadczy o niczym złym i −  choć nieprzyjemny − nie wiąże się z negatywnymi skutkami dla zdrowia. A kiedy ból jajnika powinien Cię zaniepokoić?

Bolący jajnik po okresie − zapalenie przydatków

Bolący jajnik po okresie może być symptomem zapalenia przydatków. Wtedy proces chorobowy najczęściej dotyczy zarówno jajnika jak i jajowodu. Ostre zapalenie przydatków bardzo często pojawia się właśnie w okresie okołomiesiączkowym.

Ból w podbrzuszu jest silny i stopniowo narasta. Towarzyszy mu gorączka i podwyższone tętno. Nie lekceważ takich objawów, bo nieleczone zapalenie przydatków może wiązać się z licznymi powikłaniami, takimi jak zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej czy wytworzenie się ropnia jajnikowo-jajowodowego. Może też przeistoczyć się w postać przewlekłą, która u około 1/5 pacjentek doprowadza do niedrożności jajowodów.

A może to ciąża?

Ból jajnika może świadczyć także o ciąży ektopowej, czyli ciąży umiejscowionej w nieprawidłowym miejscu, poza błoną śluzową jamą macicy − najczęściej zagnieżdża się w jajowodzie, ale ciąża ektopowa może zlokalizować się także w jamie brzusznej, jajniku czy nawet w szyjce macicy. Ciąża pozamaciczna może początkowo przebiegać w sposób bezobjawowy i zostać rozpoznana w USG wykonywanym przy podejrzeniu ciąży (np. po zatrzymaniu miesiączki). Jeśli jednak dokuczają Ci bóle podbrzusza, a do tego zaobserwujesz plamienia lub krwawienia z dróg rodnych, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Ciąża ektopowa to potencjalnie niebezpieczny stan, który może doprowadzić do pęknięcia jajowodu i nawet do śmierci.

Sprawdź też, jak szybko zajść w ciążę.

Ból jajnika po okresie i nie tylko − torbiel

Za ból jajników lub jajnika może odpowiadać torbiel. To jednak bardzo rozległy temat. Zdecydowana większość torbieli to łagodne i zupełnie niegroźne twory, ale niektóre mogą wiązać się z rozrostem nowotworowym.

Torbiele jajnika nie zawsze dają jakiekolwiek objawy. Warto jednak wiedzieć, że im większa „narośl”, tym większe prawdopodobieństwo, że da o sobie znać. Duże torbiele mogą manifestować się bólami w podbrzuszu, bólami podczas stosunków seksualnych, zaburzeniami cyklu miesiączkowego czy nieprawidłowymi plamieniami i krwawieniami. Pęknięcie lub skręt dużej torbieli jajnika może objawiać się silnym, ostrym bólem i wymaga wówczas niezwłocznej konsultacji lekarskiej.

Sprawdź też, jak poradzić sobie z bolesną miesiączką.

Endometrioza a ból jajnika

Jeśli doskwierają Ci bóle w miednicy mniejszej, warto pamiętać także o endometriozie. To choroba, w której błona śluzowa macicy występuje również poza jamą macicy. Takie ektopowe endometrium funkcjonuje bardzo podobnie do endometrium w jamie macicy i zmienia się wraz z trwaniem cyklu miesiączkowego.

U niektórych kobiet endometrioza przebiega niezauważalnie, u innych nawet jej niewielkie ogniska mogą powodować burzliwe i bardzo nieprzyjemne objawy. Bóle podbrzusza, zaburzenia płodności, bolesne miesiączki i dolegliwości bólowe podczas współżycia mogą sugerować endometriozę i wymagają przeprowadzenia dokładnej diagnostyki.

Ból jajnika − jak sobie z nim radzić?

Pamiętaj, że w niektórych przypadkach bóle jajników wymagają konsultacji lekarskiej i odpowiedniego postępowania. Ostre zapalenie przydatków wymaga zastosowania intensywnej antybiotykoterapii. Przy stwierdzeniu ciąży ektopowej wybór działania zależy od konkretnej sytuacji klinicznej, a możliwe ścieżki postępowania obejmują: postępowanie wyczekujące, leczenie farmakologiczne lub operacyjne. Torbiele jajnika w wielu przypadkach znikają samoistnie, ale skręt torbieli jajnika czy jej pęknięcie wymaga pilnego zabiegu operacyjnego. Sposób leczenia endometriozy zależy od wielu czynników i dostosowuje się go indywidualnie do konkretnej pacjentki. Leczenie operacyjne polega na usunięciu ognisk endometrialnych (zakres zabiegu jest uwarunkowany rozległością zmian, obrazem klinicznym, wiekiem pacjentki i chęcią zachowania płodności), a w leczeniu farmakologicznym zawiera się leczenie przeciwbólowe i terapia hormonalna.

Jak natomiast radzić sobie z dolegliwościami, które związane są z naturalnym cyklem jajnikowym? Nie istnieje żadne remedium na bóle jajnika związane z jajeczkowaniem. Spróbuj zadbać o swoje ogólne samopoczucie i odpręż się. Z pomocą mogą przyjść kojące, rozgrzewające kąpiele i ciepłe okłady na dolne części brzucha. Jeśli borykasz się z uciążliwym bólem, zastosuj środki przeciwbólowe, takie jak np. paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen. Zanim je weźmiesz, przeczytaj artykuł: Paracetamol czy ibuprofen? Co uśmierzy ból lepiej?.

A jeśli nie ból jajnika − to co?

Zwróć uwagę, że jajniki nie są jedynymi strukturami umiejscowionymi w miednicy mniejszej. Ból w podbrzuszu niekoniecznie musi więc świadczyć o zaburzeniu lub patologii związanej z układem rozrodczym. Przyczyną dolegliwości bólowych równie dobrze mogą być problemy żołądkowo- jelitowe, choroby układu moczowego czy zapalenie wyrostka robaczkowego. Objawy tego ostatniego pisywaliśmy w artykule: Jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego?. W istocie obraz kliniczny zapalenia wyrostka robaczkowego może być czasem bardzo podobny do objawów zapalenia przydatków czy ciąży pozamacicznej.

Kiedy szukać pomocy lekarza?

Jeśli cyklicznie borykasz się z comiesięcznymi dolegliwościami w okolicach swojej owulacji, zapewne doskonale poznajesz już ten rodzaj bólu. Niemniej jednak jeśli ból brzucha jest silny i ma wyraźny wpływ na Twoje codzienne funkcjonowanie i jakość życia, warto skonsultować go z ginekologiem. Pamiętaj także, że każdy przedłużający się ból, który nasila się w czasie lub nie przechodzi po zażyciu środków przeciwbólowych, powinien Cię zaniepokoić. Koniecznie udaj się do lekarza, jeśli dolegliwościom bólowym towarzyszą inne objawy, takie jak: gorączka, wymioty, krwawienie z dróg rodnych, dróg moczowych lub przewodu pokarmowego czy omdlenia.

Ból jajnika po okresie − co warto zapamiętać?

Ból jajnika, opisywany często jako kłucie lub tępy ucisk w podbrzuszu, to nieprzyjemna dolegliwość. W wielu przypadkach może być symptomem owulacji i nie świadczyć o żadnej patologii, ale warto pamiętać, że czasem oznacza chorobę. Ból jajnika może być związany z zapaleniem przydatków, endometriozą, torbielami jajnika i skrętem przydatków czy ciążą ektopową. Zapamiętaj, jakie objawy powinny wzbudzić Twoją czujność.

Źródła:

1. Bręborowicz G.H. i in., praca zbiorowa: Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015, Tom 1 i 2.
2. Walocha J., Skawina A., Gorczyca J.: Anatomia prawidłowa człowieka. Miednica. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydanie II poprawione, Kraków 2006.