Czy stres podnosi ciśnienie? Tak! Sprawdź, jak dbać o zdrowie

Stres może wpływać negatywnie na ciśnienie krwi i prowadzić do jego podwyższenia. Choć nie zawsze będziesz to odczuwać, ma to niebagatelny wpływ na Twoje zdrowie. Poznaj wpływ stresu na ciśnienie tętnicze krwi i dowiedz się, jak rozładować napięcie i zadbać o zdrowie.

Czym właściwie jest stres?

Stresem określamy reakcję Twojego organizmu na określone sytuacje. W ostrym stresie, w wyniku jakiegoś negatywnego wydarzenia dochodzi do syndromu walki lub ucieczki (z ang. fight or flight). Jaskiniowcy musieli walczyć lub uciekać przed dzikimi zwierzętami, podczas gdy współcześni ludzie mogą odczuwać reakcję stresową podczas egzaminu czy konfrontacji z przełożonym.

Dlaczego w ogóle odczuwasz stres? Stres jest rodzajem adaptacji, która pozwala Ci robić niezwykłe rzeczy przez zwiększone skupienie i wyższy poziom energii. Natomiast gdy pojawia się przewlekły stres, który utrzymuje się przez kilka dni, miesięcy lub jeszcze dłużej, Twoje ciało nadal przygotowuje się do walki lub ucieczki, ale nigdy nie robi przerwy. Takie napięcie może wynikać z burzliwego związku, kłopotów w pracy lub szkole czy problemów zdrowotnych. Częstymi objawami przewlekłego stresu są nawracające bóle głowy, pleców, szyi i mięśni, a także zaburzenia snu i koncentracji.

Przeczytaj również: Stres a ból brzucha. Czy to nerwica żołądka?.

Stres a ciśnienie krwi

Wciąż badane są skutki przewlekłego stresu w wielu dziedzinach, w tym stres związany z pracą, ze związkiem, niskim statusem społeczno-ekonomicznym. Istnieją doniesienia o powiązaniach między każdym z tych czynników a wynikami ciśnienia tętniczego. Nadal pozostaje wiele pytań dotyczących zaangażowanych mechanizmów, a także podatności genetycznej i roli czynników ochronnych, które mogą być ważne w określaniu wpływu przewlekłego stresu na ciśnienie.

Stres może mieć istotny wpływ na Twoje ciało, w tym również powodować wzrost ciśnienia krwi. Dzieje się tak w wyniku działania tzw. hormonów stresu, czyli kortyzolu i adrenaliny, które są przyczyną odczuwania różnych skutków napięcia. Reakcja na stres obejmuje szybsze oddychanie i wzrost tętna. Naczynia krwionośne zwężają się, żeby móc przesłać więcej krwi do mięśni − to sprawia, że są one gotowe do działania. Rezultatem tych odpowiedzi organizmu jest wyższe ciśnienie krwi. Jeśli reakcja na stres występuje często, wpływ na ciśnienie krwi może być istotny i prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Czy stres podnosi ciśnienie?

Sprawdź, jak poszczególne rodzaje stresujących sytuacji mogą wpływać na Twoje zdrowie, w tym przede wszystkim układ krążenia.

Stres związany z pracą

Zdecydowana większość dorosłych ludzi spędza znaczną część swojego życia w pracy. Tym samym nie powinno dziwić, że przewlekły stres związany z pracą może mieć potężny wpływ na zdrowie. Przeprowadzone badania dotyczyły głównie stresu w pracy. W jedynym z nich skoncentrowano się na 2 cechach środowiska pracy: wymaganiach zawodowych lub obciążeniu pracą oraz swobodzie podejmowania decyzji, czyli stopniu kontroli, jaką ma pracownik podczas wykonywania swojej pracy. Zgodnie z tym modelem połączenie dużego zapotrzebowania i niskiej kontroli powoduje największy stres. Duże obciążenie pracą wiązało się z podwyższonym ciśnieniem w warunkach ambulatoryjnych w pracy, w domu i podczas snu. Nadmierne zaangażowanie i brak równowagi między wysiłkiem w pracy a otrzymywanymi nagrodami mają związek z ciśnieniem zarówno w trakcie, jak i poza pracą.

Sprawdź także: Męczą Cię objawy stresu? Jak sobie radzić ze stresem?.

Stres związany z relacjami międzyludzkimi

Relacje społeczne są ważnym źródłem emocjonalnego i praktycznego wsparcia. Mogą one łagodzić negatywne fizyczne i psychiczne skutki stresu. Brak wspierających relacji nie tylko powoduje, że ktoś jest bez tych zasobów, ale sam może być głównym źródłem stresu. W badaniach wykazano, że izolacja społeczna wiąże się z chorobami układu krążenia i śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny, bo istotnie wpływa na powrót prawidłowych wartości ciśnienia po stresie, co jest związane z ryzykiem nadciśnienia.

Spośród różnych elementów sieci społecznościowej małżeństwo jest często centralnym związkiem w życiu ludzi. Osoby pozostające w związkach małżeńskich mają na ogół lepsze wyniki zdrowotne niż osoby samotne, a inne źródła wsparcia nie rekompensują w pełni skutków samotności. Z drugiej strony relacje mogą być źródłem konfliktów, a stres związany z nieszczęśliwymi lub napiętymi małżeństwami wiąże się z negatywnymi skutkami sercowo-naczyniowymi.

W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że mężczyźni i kobiety, którzy deklarują wysoką jakość relacji, mieli niższe ciśnienie tętnicze w domu i w pracy w porównaniu z osobami o relacjach średnich lub złych, a także pozostających bez partnera. Z kolei ostre epizody konfliktu małżeńskiego powodowały podwyższenie ciśnienia tętniczego.

Wydaje się, że stres małżeński dotyka kobiety silniej niż stres zawodowy i ma zwykle bardziej negatywny wpływ na kobiety niż na mężczyzn, chociaż nie zawsze obserwuje się różnice między płciami.

Stres związany z niskim statusem socjo-ekonomicznym

Poziom wykształcenia, status zawodowy, dochód, status społeczny i cechy sąsiedztwa jak się okazuje, mają istotny wpływ na ryzyko wystąpienia nadciśnienia, chorób układu krążenia i śmiertelności. Hipotetyczne mechanizmy związku między niskim statusem socjo-ekonomicznym a nadciśnieniem obejmują gorszy profil zachowań zdrowotnych i większą ekspozycję na stres, a także dostępność mniejszej liczby zasobów, z których można skorzystać. Dlatego niski status socjo-ekonomiczny może nasilać skutki innych przewlekłych stresorów. W badaniu MESA (Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis) wykazano, że ​​gorsze warunki dotyczące środowiska, dostępności zdrowej żywności, bezpieczeństwa i spójności społecznej były związane z większym prawdopodobieństwem nadciśnienia.

Jak stres wpływa na ciśnienie?

Uważa się, że wpływ stresu na rozwój nadciśnienia tętniczego wiąże się z reakcją współczulnego układu nerwowego, w wyniku której dochodzi do przyspieszenia akcji serca, rzutu serca i ciśnienia tętniczego. Reakcje na ostry stres są dość dobrze udokumentowane, ale proces, w którym stres przyczynia się do trwałego podwyższenia ciśnienia tętniczego w czasie, nie jest dobrze poznany. Może to być powtarzająca się aktywacja tego układu, niemożność powrotu do stanu spoczynkowego po stresujących wydarzeniach, brak przyzwyczajenia do powtarzających się stresorów tego samego typu lub kombinacja odpowiedzialna za rozwój nadciśnienia.

Jak wspomniałam, w nerwowej sytuacji dochodzą do głosu hormony stresu. Kortyzol sygnalizuje organizmowi, że nadszedł czas, żeby przygotować się do działania. Możesz to poczuć, gdy serce bije szybciej, a mięśnie napinają się. Kortyzol wpływa też na aktywację glukagonu, hormonu, który pobudza wątrobę do uwalniania glukozy (cukru) do krwiobiegu. W wyniku tego w Twoim organizmie podnosi się stężenie cukru we krwi i zwiększa insulinooporność. Dlatego przewlekły stres może również zwiększać ryzyko rozwoju stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2. Kortyzol również wywołuje uczucie głodu, nawet jeśli organizm nie potrzebuje dodatkowego jedzenia ani kalorii. Rezultatem może być nadwaga. Przyrost masy ciała związany ze stresem i nagromadzenie tłuszczu w jamie brzusznej może prowadzić do innych czynników ryzyka chorób serca.

Jak stres może wpływa na styl życia?

Zazwyczaj, żeby poradzić sobie ze stresem, wypracowujesz pewne mechanizmu obronne. Nie zawsze są one zdrowie.

Co zwykle robisz, gdy jesteś się zestresowany?

• Zajadasz stres lub zbyt dużo jesz z powodu zmęczenia, a nie z powodu prawdziwego głodu.
• Pomijasz treningi z powodu uczucia zmęczenia, bólów mięśni lub zbytniego zapracowania.
• Nadużywasz alkoholu, który wywołuje zdradliwe uczucie odprężenia.
• Palisz papierosy, żeby złagodzić uczucie lęku.
• Mniej śpisz z powodu niepokoju.

To wszystko może szkodzić zdrowiu i działać negatywnie na leczenie nadciśnienia. Jedzenie w stresie, pomijanie ćwiczeń i picie większej ilości alkoholu może prowadzić do przyrostu masy ciała, co może zwiększyć ciśnienie krwi. Brak snu może zwiększyć poziom hormonów stresu, które podnoszą ciśnienie krwi, a także powodować tycie z powodu zwiększonego głodu. Pomijanie ćwiczeń może zwiększyć uczucie depresji i zmniejszyć energię.

Zarządzanie stresem i nadciśnieniem

Nikt nie jest w stanie całkowicie pozbyć się stresu. Zarządzanie stresem obejmuje ograniczanie napięcia tam, gdzie jest to możliwe, a w przypadku przewlekłego stresu zaleca się naukę zdrowszego reagowania na niego. Zdrowe nawyki, takie jak aktywność fizyczna i dobre odżywianie, mogą pomóc w zmniejszeniu negatywnych skutków stresu. Techniki oddechowe to kolejna metoda radzenia sobie z nerwami, która może obniżyć ciśnienie krwi. W sytuacji, kiedy nie potrafisz poradzić sobie z przytłaczającą presją i życiem w ciągłym napięciu, warto udać się do specjalisty psychologa lub psychiatry, który może przepisać lub polecić właściwe preparaty lub leki na uspokojenie, także ziołowe. 

Przy życiu w dużym stresie warto od czasu do czasu mierzyć ciśnienie krwi. Możesz to zrobić nawet samodzielnie w domu za pomocą np. elektronicznego ciśnieniomierza. Sprawdź, jak wykonać taki pomiar w domu: Pomiar ciśnienia tętniczego krwi − jak go prawidłowo wykonywać? Przy podwyższonych wartościach ciśnienia, warto udać się do lekarza, który po przeprowadzeniu szczegółowych testów, oceni czy masz do czynienia z sytuacją, w której konieczne będą leki na nadciśnienie. Leczenie nadciśnienia tętniczego jest działaniem równoważącym, które może przynieść korzyści w zakresie długoterminowego zdrowia i dobrego samopoczucia. 

Przeczytaj artykuł: Magnez a stres: jak niedobór magnezu wpływa na układ nerwowy?.

Źródła:

1. Spruill T.M.: Chronic Psychosocial Stres and Hypertension.
2. Sparrenberger F.: Does psychosocial stress cause hypertension? A systematic review of observational studies. 
3. Karasek R.A.: Job decision latitude, job demands, and cardiovascular disease: a prospective study of Swedish men. 
4. Schwartz J.E.: Work-related stress and blood pressure: current theoretical models and considerations from a behavioral medicine perspective. 
5. Vrijkotte T.G.M.: Effects of work stress on ambulatory blood pressure, heart rate, and heart rate variability. Hypertension. 
6. Markovitz J.H.:  Increases in job strain are associated with incident hypertension in the CARDIA Study.
7. Guimont C.: Effects of job strain on blood pressure: a prospective study of male and female white-collar workers.
8. Tobe S.W.: The impact of job strain and marital cohesion on ambulatory blood pressure during 1 year: the Double Exposure study. 
9. Kawachi I.: A prospective study of social networks in relation to total mortality and cardiovascular disease in men in the USA. 
10. Hawkley L.C.: Loneliness is a unique predictor of age-related differences in systolic blood pressure. 
11. Holt-Lunstad J.: Is there something unique about marriage? The relative impact of marital status, relationship quality, and network social support on ambulatory blood pressure and mental health. 
12. Stein N.: How Stress Affects the Body in Hypertension